Türk devlet yatlarının asırlık kıssası

AliDayı

New member
Rahmi M. Koç Müzesi, sivil denizcilik tarihine bu kere “İki Asırlık Gelenek: Devlet Yatlarımız” standıyla ışık tutuyor. Koleksiyoner Fazilet Cever tarafınca hazırlanan stantta, 19’uncu yüzyılın ortasından itibaren Avrupa hanedanlarında moda ve itibar konusu olan yatların Osmanlı’daki tesirlerinin izi sürülüyor. 3 Şubat 2023’e kadar görülebilecek stantta, denize ve gemilere tutkusu ile bilinen Abdülaziz’in hükümdarlığı devrinde İngiltere’ye sipariş verilen Talia, İstanbul, İsmail, Fuad ve İzzettin’in yanı sıra Osmanlı’nın aldığı son büyük yat Ertuğrul’un da ortalarında bulunduğu 24 yatın aslına uygun tabloları birinci defa sanatseverlerin beğenisine sunuluyor.Rahmi M. Koç Müzesi’ndeki birinci standı “Zaman Yolcusu Vapurlar” ile hem Osmanlı periyodunda birebir vakitte Cumhuriyet senelerında yük ve yolcu taşıyan 150 buharlı geminin aslına uygun tablolarını sanatseverler ile buluşturan Cever, yeni standın de görsel bir arşiv niteliğinde olduğunu söylüyor.

Son devlet yatı Savarona

Cever, “Osmanlı’da Abdülaziz’dilk evvelki periyotlarda hükümdarın kendi hizmetinde yatı yoktu. Gerektiğinde hükümdara tahsis edilen gemiler vardı, bunlar kimi vakit savaş gemileri kimi vakit de Tersane-i Amire’ye ilişkin gemilerdi. Birinci yat özelliklerini taşıyan gemi ise Mısır Hidivi’nin 1862 yılında Abdülaziz’e armağan ettiği, vaktinin büyük ve heybetli yatlarından Sultaniye idi. Bundan daha sonra denize ve gemilere tutkunluğu ile bilinen Abdülaziz İngiltere’ye peşi sıra birbirinin gibisi beş yat siparişi verdi: Talia, İstanbul, İsmail, Fuad ve İzzettin. Bunlardan rengi beyaz olan İstanbul, Harem’e tahsis edilmişti. Osmanlı’nın aldığı son büyük yat Ertuğrul’du ve ufak Söğütlü’yle birlikte Cumhuriyet periyodunda de devlet yatı olarak hizmet vermişti. Atatürk’e alınan ve hâlâ aktif olan Savarona ile artık denizlerimizde iki asra yakın süren bu güzel dönem sona ermek üzere” diyor. Stanttaki 24 geminin de farklı bir öykü taşıdığını vurgulayan Cever, epeyce sağlam yapılan ve uzun yıllar yaşayan gemiler için “Her gemi yüzen bir şehirdir” benzetmesini yapıyor. Deniz Müzesi’nde sergilenen ve 17’nci yüzyılda Avcı Mehmet’in İstanbul’da kullandığı Kadırga isimli geminin karbon testlerinde 1460 yılından kesimlere rastlandığını belirten Cever, “Kadırga muhtemelen 15’inci yüzyılda yani fetihtilk evvel bir Bizans teknesiydi. 1300, 1400’lü senelerdan kalmış olma ihtimali yüksek. Kadırga’nın gerisinde padişahın oturduğu kısım dahi karbon testlerine göre 1495 tarihindeki” diyor.



700 gemi kitabı topladı

Cever’in gemilere merakı çocukluğuna dayanıyor. Birinci gençlik senelerında güvertesine çıktığı, içlerini gezdiği gemilere ilişkin broşür ve kartpostalları biriktiren Cever, ilerleyen senelerda yurt dışına yaptığı seyahatlerde gemi kitapları toplamaya başlıyor. Dünyanın çabucak her yerinden yalnızca gemiler hakkında bilgi ve görsel bulunan 700 kitap toplayan Cever, aslına uygun çizdirdiği tabloların da gemi meraklılarının yanı sıra gençler tarafınca ilgi görmesini, resme olan merakın daha artmasını umuyor. Türkiye’de Türk gemileriyle ilgili yağlıboya tablo sayısının iki elin parmaklarını geçmediğini söyleyen Cever, “ilk vakit içinderda Osmanlı periyodunda ve Cumhuriyet senelerında yolcu taşıyan 150 buharlı Türk gemisini çizdirdim. bu biçimdece Türkiye’nin sivil denizcilik tarihinin görsel bir arşivini oluşturdum. Bu stantta de 22 devlet yatının ve iki tane de anonim olarak geçen özel iki yatın aslına uygun tablosunu beğeniye sunduk. Yatlar hayli hoş teknelerdir. 1860’lardan günümüzde devlet hizmetinde kullanılan irili ufaklı bir fazlaca yat var. Abdülaziz devri yatçılık tarihimizde epey değerli bir yer teşkil ediyor. 1865 daha sonrası en düzgün tersanelerde itinayla inşa edilmiş yatları bu stantta görmek mümkün” tabirlerini kullanıyor.
 
Üst