Kurtuluş Savaşı’nın görsel simgesi olarak zihinlerimizde kazınmış olan İstiklal Madalyası, yeterli bildiğimizi sandığımız fakat tabiatı ve değerli özellikleri ile vakit ortasında yaşadığı dönüşümü bilmediğimiz, kaba hamasetle anlatmaya çalıştığımız bir madalya. İstiklal Madalyaları, Kurtuluş Savaşı’nın en dertli periyodunda seçkin bir kahramanlık ve muvaffakiyet madalyası olarak doğmuş. Cumhuriyet’in ilanı daha sonrasında değişen şartlar kararı savaşa katılan herkese verilen bir savaş hizmet madalyasına dönüşen İstiklal Madalyası’nın öyküsü, hak sahiplerine verilmesiyle bitmemiş. Şaşırtan bir biçimde madalya, kurulan çağdaş Türkiye tarihinin her devrinde de şartlara ahenk sağlayarak varlığını sürdürüyor. Askeri tarihçi Prof. Dr. Mesut Uyar da, “Bir Asrın Akabinde İstiklal Madalyası” isimli kitabını geçtiğimiz günlerde İş Bankası Kültür Yayınları tarafınca okuyucuyla buluşturdu. Kitap, yalnızca Kurtuluş Savaşı’nın değil bununla birlikte Cumhuriyetin kuruluşunun da simgesi olan İstiklal Madalyası’nı geçmişten bugüne ele alıyor.
Orgeneral Cevat Çobanlı ve Orgeneral Fahrettin Altay bir subaya zarf ortasında İstiklal Madalyası’nı takdim ediyor. Masa üzerinde bir kutu ortasında madalya zarfları ve üzerlerinde isim etiketleri gözükmektedir. İstiklal Madalyası’nın imali daha sonrasında Cevat Paşa üzere nazaranvlendirilen üst subaylar bir program dahilinde garnizon garnizon dolaşarak hak sahiplerine madalyalarını vermişlerdir.
SERGİDEN İLHAM ALDIM
Tarihimizin kıymetli bir kesimi olan İstiklal Madalyası hakkında araştırmalar yürüten Prof. Dr. Mesut Uyar, ulaşabildiği tüm İstiklal Madalyası kıssalarını bir kitapta derlemiş. Uyar, kitabın yazım kıssasını İstiklal Madalyası’nın serüvenine benzeterek, “19 Mayıs 2019’da İzzeddin Çalışlar’ın küratörlüğünü yaptığı ‘İstiklal Sergisi’nin açılışı daha sonrasında Mucizat Eker Divringi’nin babası Abdullah İsmet Eker’e ve Rengin Karan’ın dedesi Osman Nuri Oral’a ilişkin İstiklal Madalyalarını Türkiye İş Bankası Müzesi’ne bağışlamaları yeni bir stant ve bu kitabın sürecini başlattı” tabirleriyle anlatıyor.
Mesrur İzzet Bey’in imal edilen birinci İstiklal Madalyası tasarımı. Bakanlar Şurası madalya biçiminin yuvarlak değil elips, renginin sarı ve ön yüzdeki bayan ve kağnının daha bariz olmasını istedi.
Geçtiğimiz senelerda İş Bankası’nın Sirkeci’deki tarihi binasında açılan İzzeddin Çalışlar’ın küratörlüğünü üstlendiği ‘Bir Asrın Akabinde: Cepheler, Beşerler ve Büyük Zafer Sergisi’ muharrir Mesut Uyar’a ilham vermiş. Standın hazırlıkları esnasında İş Bankası, ülke geneline bir duyuru yaparak ailelerden dedelerinin İstiklal Madalyaları, beratları ve öbür ilgili malzemeyi ödünç vermelerini istemiş. Emel standın bir kısmını madalya ve ilgili fotoğraf ve dokümanlara ayırmakmış. Bu duyurunun toplumumuzda iddia edilenin ötesinde karşılık bulduğunu lisana getiren Uyar, “Üç yüz madalyanın yanı sıra yüzlerce evrak, fotoğraf ve obje stant için ödünç verildi. Aslında epey daha fazlası gelmekteydi lakin nihayetinde stant için kabul tamamlandı” diyor. tekrar bu kadar madalya ve malzemeyi toparlamanın mümkün olamayacağını düşünen Uyar, Türk halkının bu kadar ilgi gösterdiği ve ehemmiyet verdiği İstiklal Madalyası’nın kıssasını bir kitaba dönüştürmeye karar veriyor. “İstiklal Madalyası’nın öyküsünü yazılı ve görsel olarak bir bütünsellik ortasında anlatacak bir kitap formatını tercih ettik” diyen Uyar, bağışçıların kitabın yazılmasında da değerli rol oynadığını söylüyor.
Bir Asrın Akabinde İstiklal Madalyası
İLK MADALYALAR
Madalya ve daha sonrasında nişanlar aslında Avrupa’da birden çok fonksiyonu yerine getirmek üzere 15 ve 16. yüzsenelerda ortaya çıkmış. Birinci askeri madalyalar ise 18. yüzyıl esnasında kıymetli bir sefer yahut muharebeye katılan ve sadakatle nazaranvlerini yapan askerlere verilmiş. Liyakat, muvaffakiyet, kahramanlık ve yüreğin madalya ile ödüllendirilmesi 1789’da İsveç Hükümdarı Üçüncü Gustav’ın mert asker için özel bir madalya ihdas etmesiyle başlamış. bu biçimdelikle günümüzde de geçerli olan üç ayrım ortaya çıkmış: Kahramanlık ve muvaffakiyet madalyaları, savaş hizmet madalyaları ve hatıra madalyaları.
Osmanlıca beratlar hem estetik hem kaliteli
İstiklal Madalyası’nın enteresan ve başka madalyalardan farklı özelliklerinden biri de hiç elbet berat çeşitliliği. 1921’den günümüze formu ve üstündeki metni farklı fazlaca sayıda berat madalyalarının yanı sıra fazlaca sayıda beratın da stant için aileler tarafınca ödünç verilmesi yardımıyla birinci kez İstiklal Madalyası’nın bütün farklı beratlarını bir ortaya getirmek mümkün olmuş. 1921’den günümüze verilen beratların hepsi incelendiğinde ise, savaş periyodu ve daha sonrasındasında da verilen Osmanlıca beratların tasarım ve baskı kalitesi açısından fazlaca daha kaliteli ve estetik olduğu ortaya çıkmış. Bilhassa 1968 daha sonrasında verilen beratların da hem estetik açıdan problemli olduğunu birebir vakitte kullanılan mürekkebin vakit içinde uçup kaybolduğunu ortaya koymuş. Bu durum günümüzde verilen yazıcı çıktısı beratların ise ömrünün fazla olmayacağının aşikâr olduğunu gösteriyor.
Celal Bayar
Celal Bayar’ın madalyasına el konuldu
İstiklal Madalyası, 27 Mayıs darbesi daha sonrasında mükafattan cezalandırma aracına dönüşüyor. 27 Mayıs 1960 darbesi daha sonrasında tutuklanıp mahkemeye sevk edilen Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın İstiklal Madalyası’na el temalıyor. bu biçimdelikle apansız İstiklal Madalyası bir mükafattan ceza aracına dönüşüyor. Bayar, bu karara itiraz ediyor ve uzun bir yargılama daha sonrasında İstiklal Madalyası Bayar’a iade ediliyor.
Orgeneral Cevat Çobanlı ve Orgeneral Fahrettin Altay bir subaya zarf ortasında İstiklal Madalyası’nı takdim ediyor. Masa üzerinde bir kutu ortasında madalya zarfları ve üzerlerinde isim etiketleri gözükmektedir. İstiklal Madalyası’nın imali daha sonrasında Cevat Paşa üzere nazaranvlendirilen üst subaylar bir program dahilinde garnizon garnizon dolaşarak hak sahiplerine madalyalarını vermişlerdir.
SERGİDEN İLHAM ALDIM
Tarihimizin kıymetli bir kesimi olan İstiklal Madalyası hakkında araştırmalar yürüten Prof. Dr. Mesut Uyar, ulaşabildiği tüm İstiklal Madalyası kıssalarını bir kitapta derlemiş. Uyar, kitabın yazım kıssasını İstiklal Madalyası’nın serüvenine benzeterek, “19 Mayıs 2019’da İzzeddin Çalışlar’ın küratörlüğünü yaptığı ‘İstiklal Sergisi’nin açılışı daha sonrasında Mucizat Eker Divringi’nin babası Abdullah İsmet Eker’e ve Rengin Karan’ın dedesi Osman Nuri Oral’a ilişkin İstiklal Madalyalarını Türkiye İş Bankası Müzesi’ne bağışlamaları yeni bir stant ve bu kitabın sürecini başlattı” tabirleriyle anlatıyor.
Mesrur İzzet Bey’in imal edilen birinci İstiklal Madalyası tasarımı. Bakanlar Şurası madalya biçiminin yuvarlak değil elips, renginin sarı ve ön yüzdeki bayan ve kağnının daha bariz olmasını istedi.
Geçtiğimiz senelerda İş Bankası’nın Sirkeci’deki tarihi binasında açılan İzzeddin Çalışlar’ın küratörlüğünü üstlendiği ‘Bir Asrın Akabinde: Cepheler, Beşerler ve Büyük Zafer Sergisi’ muharrir Mesut Uyar’a ilham vermiş. Standın hazırlıkları esnasında İş Bankası, ülke geneline bir duyuru yaparak ailelerden dedelerinin İstiklal Madalyaları, beratları ve öbür ilgili malzemeyi ödünç vermelerini istemiş. Emel standın bir kısmını madalya ve ilgili fotoğraf ve dokümanlara ayırmakmış. Bu duyurunun toplumumuzda iddia edilenin ötesinde karşılık bulduğunu lisana getiren Uyar, “Üç yüz madalyanın yanı sıra yüzlerce evrak, fotoğraf ve obje stant için ödünç verildi. Aslında epey daha fazlası gelmekteydi lakin nihayetinde stant için kabul tamamlandı” diyor. tekrar bu kadar madalya ve malzemeyi toparlamanın mümkün olamayacağını düşünen Uyar, Türk halkının bu kadar ilgi gösterdiği ve ehemmiyet verdiği İstiklal Madalyası’nın kıssasını bir kitaba dönüştürmeye karar veriyor. “İstiklal Madalyası’nın öyküsünü yazılı ve görsel olarak bir bütünsellik ortasında anlatacak bir kitap formatını tercih ettik” diyen Uyar, bağışçıların kitabın yazılmasında da değerli rol oynadığını söylüyor.
Bir Asrın Akabinde İstiklal Madalyası
İLK MADALYALAR
Madalya ve daha sonrasında nişanlar aslında Avrupa’da birden çok fonksiyonu yerine getirmek üzere 15 ve 16. yüzsenelerda ortaya çıkmış. Birinci askeri madalyalar ise 18. yüzyıl esnasında kıymetli bir sefer yahut muharebeye katılan ve sadakatle nazaranvlerini yapan askerlere verilmiş. Liyakat, muvaffakiyet, kahramanlık ve yüreğin madalya ile ödüllendirilmesi 1789’da İsveç Hükümdarı Üçüncü Gustav’ın mert asker için özel bir madalya ihdas etmesiyle başlamış. bu biçimdelikle günümüzde de geçerli olan üç ayrım ortaya çıkmış: Kahramanlık ve muvaffakiyet madalyaları, savaş hizmet madalyaları ve hatıra madalyaları.
Osmanlıca beratlar hem estetik hem kaliteli
İstiklal Madalyası’nın enteresan ve başka madalyalardan farklı özelliklerinden biri de hiç elbet berat çeşitliliği. 1921’den günümüze formu ve üstündeki metni farklı fazlaca sayıda berat madalyalarının yanı sıra fazlaca sayıda beratın da stant için aileler tarafınca ödünç verilmesi yardımıyla birinci kez İstiklal Madalyası’nın bütün farklı beratlarını bir ortaya getirmek mümkün olmuş. 1921’den günümüze verilen beratların hepsi incelendiğinde ise, savaş periyodu ve daha sonrasındasında da verilen Osmanlıca beratların tasarım ve baskı kalitesi açısından fazlaca daha kaliteli ve estetik olduğu ortaya çıkmış. Bilhassa 1968 daha sonrasında verilen beratların da hem estetik açıdan problemli olduğunu birebir vakitte kullanılan mürekkebin vakit içinde uçup kaybolduğunu ortaya koymuş. Bu durum günümüzde verilen yazıcı çıktısı beratların ise ömrünün fazla olmayacağının aşikâr olduğunu gösteriyor.
Celal Bayar
Celal Bayar’ın madalyasına el konuldu
İstiklal Madalyası, 27 Mayıs darbesi daha sonrasında mükafattan cezalandırma aracına dönüşüyor. 27 Mayıs 1960 darbesi daha sonrasında tutuklanıp mahkemeye sevk edilen Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın İstiklal Madalyası’na el temalıyor. bu biçimdelikle apansız İstiklal Madalyası bir mükafattan ceza aracına dönüşüyor. Bayar, bu karara itiraz ediyor ve uzun bir yargılama daha sonrasında İstiklal Madalyası Bayar’a iade ediliyor.