Gökyüzüne uyanalım

AliDayı

New member
TÜBİTAK’ın her yaştan gökyüzü meraklısını buluşturduğu, daha evvel Diyarbakır, Van ve Erzurum’da düzenlenen Gökyüzü Müşahede Etkinlikleri’nin bu yılki son durağı Antalya Saklıkent oldu. Tam 24 yıldır Saklıkent’te gökyüzü meraklılarının buluştuğu yerde, astronomi meraklılarıyla bir arada geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin faal biçimdeki en büyük müşahede konutu olan ve en donanımlı teleskoplarının bulunduğu TÜBİTAK Ulusal Müşahede Evi’nde (TUG) gerçekleşen aktiflikte göğe bakma kuyruğunda bu sefer biz de yerimizi aldık. Gökyüzü Müşahede Aktifliği Bilim Teknik Mecmuası tarafınca birinci kere 1998 yılında Antalya Saklıkent’te düzenlenmişti. Gökyüzü meraklıları bir sefer daha 2 bin 500 metre yükseklikteki Saklıkent’teydi. Türkiye’nin gözle inceleme yapılabilen en büyük teleskopu da buraya taşınmıştı. Saklıkent’teki beş müşahede istasyonunda 30 teleskop ve 78 astronomun rehberliğinde, Türkiye’nin dört bir yanından gelen astronomi meraklıları buluşmuştuk. Heyecanlıydık.

ANTALYA’DA GÖKYÜZÜ ÇOK GÜZEL

Saat beş buçuk üzere aktiflik yapılan alana geçtik. Girişte bilimle ilgili yarışlar, etkinlikler ve atölye çalışmaları dikkatimizi çekti. Hem çocuklara birebir vakitte yetişkinlere yönelik kurulan bilim atölyelerinde evvel vakit geçirdik arkasında da çadır bölgesine geçtik. Saklıkent ülkenin dört bir yanından gelmiş yaklaşık 8 bin şahsa konut sahipliği yapıyordu. Geceyi ise bin 400 şahısla birlikte çadırlarda geçirecektik. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank da yaptığı konuşmada bu ağır ilgiden bahsetti, bu yıl yapılan üç müşahede aktifliğine 30 binden çok kişinin katıldığının altını çizerek, “Ne keyifli bize ki harcadığımız emekler de karşılıksız kalmıyor” dedi.



Artık hava kararmıştı ve heyecanımız doruktaydı. Çadırların içinde dolaşırken, iki çocuğuyla bir arada çadırlarının önüne sandalyelerini çekmiş Fırat Parlak ve eşi Kadriye Parlak’la tanıştık. Fırat Parlak Ağrı’da öğretmen, eşi Kadriye Parlak ise Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi’nde Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nde akademisyen. Parlak çifti, birinci vakit içinderda geçtiğimiz günlerde Van’da düzenlenen Gökyüzü Müşahede Etkinliği’ne katılmış, hayli etkinlenmiş ve bahtlarını bu defa de Antalya’dan yana kullanmak istemişler. Fırat Parlak, “Gökyüzünü izlediğimizde dünyamızın bir zerre kadar olduğunu gördük. Yaşadığımız kâinatta gökyüzünün bir modülü olduğumuzu düşünüyoruz. Galaksileri görür görmez esasen kendimizi acayip küçük hissediyoruz” diyerek izlenimlerini anlattı. Eşi Kadriye Uruç Parlak ise, TÜBİTAK’ın hazırlamış olduğu bu aktifliğin bilhassa gençleri teşvik etme konusunda epeyce başarılı bulduğunu lisana getirdi ve örnek olarak da oğlunu verdi: “Oğlum yaşı gereği küçük olabilir fakat kendine meslek seçme konusunda tereddütleri vardı. örneğin Van’a gittikten daha sonra Uzay Mühendisliği’ni meslek olarak seçmeyi düşünüyor.” Aktiflik yardımıyla, gökyüzü hakkında da hayli bilgi sahibi olduklarının altını çizen Parlak, çıplak gözle gökyüzünü izlemeyi bulmaca çözmeye benzetip fazlaca keyif aldığını kelamlarına ekledi.

AZİZ SANCAR’I ÖRNEK ALIYORUM

Çadırların içinde dolaşmaya devam ettik. Bu kere gökyüzünü izlemeye gelen bir küme üstün zekalı çocuk kümesiyle tanıştık. İstanbul TÜZDEV (Türkiye Üstün ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı) idare konseyi üyesi Meltem Taf ile bir arada gelmişler. TÜZDEV olarak üçüncü defa geldiklerini söyleyen Taf, her seferinde farklı çocuklarla aktiflik alanına geldiklerini söylemiş oldu. Çocukların bilime ve uzaya özel ilgisi olduğunu söyleyen Taf, “Şu an burada olan çocuklarımız yaşı küçük bulunmasına karşın karadelik hakkında hayli bilgiye sahip çocuklar” diyor. Taf, “Çocuklar burada bize gereksinim bile duymuyorlar. O kadar fazlaca aktiflik var ki, başka farklı koşturuyorlar, ailelerini aramıyorlar, kendi başlarına özgüvenleri gelişiyor burada. Kendi işlerini halledebiliyorlar, kendi sorumluluklarını alabiliyorlar. Ayrıyeten gökyüzünü tanıyorlar” diyerek saha deneyimlerini bizimle paylaştı.

Çocuklarla da tanışmak istedik. Ahmet Batuhan Sofu bu çocuklardan yalnızca biri. Aktiflik alanlarındaki sohbetleri kaçırmak istemediği için sohbeti kısa tutmak istediğini baştan belirtti. Sofu, Saklıkent’e birinci sefer geldiği için ve burada olduğu için epeyce heyecanlı olduğunu söylemiş oldu. “Beş yaşından beri bilime ve astronomiye ilgim var” diyen Sofu, “ilk vakit içinderda gökyüzünü izlerken yıldızlara merak saldım. Yıldızlar nasıldır derken yeterlice baş yordum. Nötron yıldızı karadelik de derken, öbür galaksiler ve yeterlice uzaya merak saldım” diyerek astronomiye olan ilgisini anlattı ve ayrıyeten öteki bilim kısımlarına da merakı olduğunu söylemiş oldu. Sofu, “Buradaki etkinlikler beni epeyce sevindiriyor. Lakin en heyecanlı taraflarından biri akşam gökyüzünü izleyecek olmam” dedi. Bilim ve astronomi ile ilgili kitaplar okumayı epeyce seviyorum diyen Sofu, “Şu an Carl Sagan’ın ‘Kosmos’ kitabını okuyorum” diye anlatırken Aziz Sancar’ı örnek aldığını da kelamlarına ekledi.

Orhan Erece


Hava yavaştan kararmaya ve sıcaklık da düşmeye başladı. Birkaç saat daha sonra teleskoplarda nazaranceklerimiz için soğuk havaya aldırış etmedik bile. Merakla teleskopların olduğu yere yanlışsız yöneldik. TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nde uzman astronom Orhan Erece’yle tanıştık bu ortada. Güneş sistemi içerisindeki objelerden derin uzaydaki uzak galaksilere kadar gökyüzündeki parlayan her şeyi gözlemleyen Erece, 2013 yılından beri Saklıkent’teki etkinliklere katılıyor. Şu an bulunduğumuz alanda 30 teleskobun olduğunu söyleyen Erece, teleskoplarla hem müşahede yapıp birebir vakitte cihan ile ilgili sohbetler gerçekleştirildiğini belirtti. “Gökyüzü epeyce fantastik bir şey aslında” diyen Erece, gökyüzünü tanımanın ve gökyüzünü izlemenin herkese hayli farklı bakış açıları kazandıracağının altını çizerek şunları ekledi: “Çünkü gökyüzü hakikaten epeyce fantastik tıpkı vakitte hayli epey uzak bu gördüğümüz objeler. Bize en yakın güneşten daha sonraki yıldıza ışık süratiyle 4.3 yılda gidebiliyoruz. bu biçimdece kainatta nerede olduğumuzu, ne kadar küçük olduğumuzu da birazcık anlayabiliyoruz.”



MUHTEŞEM ŞÖLEN BAŞLIYOR

Bütün bu sohbetlerden daha sonra gökyüzünü izlemek için yerimize geçtik ve heyecanım daha da arttı. Zira birinci kere bu biçimde bir aktiflikte ben de gökyüzünü izleyeceğim. Hava yeterlice karardıktan daha sonra mükemmel şölen başladı. bir süre daha sonra parlayan yıldızların altında, teleskopta gördüklerim karşısında adeta büyülendim. Her bir teleskopta gördüklerimle gözyüzünün öyküsü adeta baştan yazıldı zihnimde. örneğin Güneş sistemimizin gezegenlerinden Satürn’ü ve Jüpiter’i görmek inanılmaz etkiledi beni. Bilhassa Satürn’ün o ince halkalarını görmek, Jüpiter’i ve uydularını görmek benim için unutulmaz anlar olarak kayda geçti. Öbür bir teleskoptan Aldebaran yıldızına baktım. Öğrendiğimize bakılırsa Aldebaran yıldızı bir kırmızı dev yıldızmış aslında.



Güneşten daha soğuk lakin çap olarak da 700 kat daha büyük bir yıldızmış. bir daha teleskopla birinci defa görme fırsatı yakaladığım Alkor mizar yıldızı ise bir çift yıldızdı. Lakin benim onları çift yıldız olarak görmem yalnızca göz yanılmasıymış. Zira bu iki yıldız aslında izdüşümde bizim baktığımız doğrultuda, güya birbiriyle yan yanaymış üzere görünüyormış. halbuki birbirinden fizikî olarak epey uzakmış. bir daha o gece öğrendiğim bir öbür bilgi ise yıldızların fazlaca parlaklığı aslında güçlerinin düştüğünün işaretiymiş. Zira onların ışığı hayli parlaşınca muhteşem nova patlaması gerçekleştirmiş oluyormuş ve bu çökmeden daha sonra dış kısımlarını uzaya saçtıkları için epey parlak görünüyorlarmış. Zihnim ve hafızam apayrı bir alemdeyken gece yavaş yavaş yıldızlarını da alıp çekilmeye başladı. Unutulmaz bir geceydi.

Can Alp Özdemir


Evreni keşfetmek insanı cezbediyor

Gökyüzünü izliyoruz, teleskoplarla daha yakından görme fırsatı buluyoruz. Pekala, nasıl fotoğrafını çekebiliriz? Tahminen de nazaranmediğimiz şeyleri fotoğraflayarak o anı nasıl ölümsüzleştirebiliriz… Soluğu bu kere teleskopların başında bakılırsavli olan Can Alp Özdemir’in yanında alıyoruz. Özdemir, Akdeniz Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknoloji Kısmı üçüncü sınıf öğrencisi. Hem uzaya meraklı biri birebir vakitte astrofotoğrafçılık konusunda kendini geliştiren biri. Astronomiye ilgisinin küçükken başladığını söyleyen Özdemir, “Evrene baktığımda o kadar epey yıldız var ki, hatta bir yıldıza bile baktığımızda milyonlarca yıl öncesini görüyoruz” diyor. Özdemir, “O kadar keşfedilmemiş şey var ki, bir keşfetme duygusu veriyor gökyüzünü tanımak. Kozmosu keşfetmek insanı cezbediyor. Gökyüzüne bakmak ve cihanın uçsuz bucaksız oluşunu görmek insanın ruhunu açıyor aslında” diyor.

Gökyüzünü fotoğraflamak isteyenler buyursunlar

üzel bir fotoğraf yakalayabilmek için profesyonel bir kameranın koşul olmadığını söyleyen Özdemir, telefonun “Shutter” özelliğinin olması gerektiğini söylüyor ve nasıl çekildiğini başlıyor anlatmaya. Özdemir, “ISO ayarını 3200’e ayarlayıp, Shutter’ı da 32 saniyeye ayarladığımız vakit telefonu sabitlememiz gerekiyor. Telefonu sabitlediğimiz vakit, çekimi başlatmış olduğumızda 32 saniye boyunca bekliyoruz ve fotoğrafı çekiyor. 32 saniyede bütün ışığı topluyor lens ve elimize epey hoş bir fotoğraf çıkartmış oluyor” diyor. Gökyüzünü fotoğraflayabilmek için profesyonel kameralarında olduğunu lisana getiren Özdemir, bir kişinin merakının var ise telefonda da çekebileceğini kaydediyor. Bu ayrıntıları edindikten daha sonra ve bir astrofotoğrafçı da bulduktan daha sonra hava tam karardığında ve yıldızlar kendini gösterdiğinde bir fotoğraf çektirmeden olmazdı Özdemir’e.

Tuncer Şahin


Bisikletiyle Ankara’dan yola çıktı

Ankara’dan beş gün boyunca bisikletiyle seyahat yaparak aktiflik alanına gelen 64 yaşındaki Fen Bilimleri öğretmeni Tuncer Şahin, “TÜBİTAK, organize ettiği şenliğe katılımımı kabul ettiğinde bisikletimle yola koyuldum” diyor. yıllardır bisikletiyle seyahatler yapan Şahin, seyahat yaptığı esnada zorluk yaşamadığını söylüyor. Yol boyunca birtakım kimi çadırda kimi bazı öğretmen konutlarında konakladığını söyleyen Şahin, “Benim için yorucu fakat hoş bir yolculuktu” diyor. “Fen Bilimleri öğretmeni olmam, uzun yıllar Bilim-Teknik Dergisi’ni takip etmem astronomiye ilgimi artırdı” diyen Şahin, “Bu hayalimi gerçekleştirme umudu ve sevinci ile yola revan oldum” diyor ve ekliyor: “Gündüz verilen seminerler doğrultusunda gece yaptığımız müşahedeler daha da bedelli oldu benim için.”
 
Üst