Türkiye’de dindarların siyasette temsili noktasında uzun uğraşlar verilmiş, vakit içinde değerli uzaklıklar alınmış. Eski siyasetçi ve bakanlardan Hasan Aksay’ın hatıratı da bu noktada değerli ipuçları sunuyor.
Türk siyasetine kıymetli bir soluk getiren ve dindar kesite öanemli bir alan açan Ulusal Nizam Partisi ve tıpkı geleneği devam ettiren MSP, Refah çizgisi hudutlu da olsa kimi çalışmalara mevzu oldu. Fakat devrin şahitlerinin anıları konusunda fazlaca uygun durumda olmadığımızı söylememiz gerekiyor. bir hayli ismin ortamızdan ayrıldığı 1960’ların İslamcı siyaset çizgisinden hayatta olan Hasan Aksay’ın yayınlanan hatıratı periyoda ışık tutuyor.
SİYASİ GAYRETTE KIYMETLİ MERHALE
Bir görev saikiyle Nevin Meriç tarafınca üç yıl süren görüşmelerin sonucunda ortaya çıkan Hak Yol İslam Yazacağız-Hasan Aksay Kitabı (Turkuaz Kitap, Kasım 2021, 383 s.)’nda büyük ölçüde siyaset sahnesinde sabır ve imanla verilen 91 yıllık çaba hülasa ediliyor. Hasan Aksay, siyaseti bir hizmet alanı ve Allah’ın isteğini kazanma yolunda bir cihat meydanı olarak görmüş ve kendini bu yola vakfetmiş bir isimdir.
Hasan Aksay bilhassa dindar bir siyasetçi olarak hayatına bir epey kıymetli anıları sığdırmış. 12 cumhurbaşkanı ile gerçek siyasetin ortasında çalışmış lakin en büyük hususiyetini Ulusal Nizam Partisi’nin kuruluşuyla ve daha sonrasında verilen çabaların baş aktörü olmakla icra etmiştir.
CELAL BAYAR’LA YAŞANAN BİR HATIRA
Memleketi Adana’nın Bahçe Kazası olan Hasan Aksay, Müftü bir babanın oğlu olarak dünyaya geliyor. Aile bir tarafı ile “evlâd-ı resûl” olarak zikrediliyor. Çünkü Hz. Peygamberden daha sonra Basra’dan gelen iki kardeşten birisi Harran’a, öteki Horasan’a gitmiş, Aksay ailesinin de Harran’a giden koldan olduğu naklediliyor. Dini havanın ağır bir biçimde hissedildiği ailede birinci liseyi bitiren ağabeyi için kaymakam nahiyeden kalkıp dört saatlik yoldan tebrik için gelir ancak müftü baba için temel eğitim “İslamî İlim”lerdir. Hasan Aksay’ın ömründe da öteki fakültelere gitme seçeneği varken Ankara Üniversitesi ilahiyat fakültesini tercih etmiştir. 1951-55 yılları içinde İlahiyat öğrencisi olan Aksay’ın, öğrencilikte birinci dikkat çeken yanı sakal bırakması olmuş. Öğrencilik devrinde Talebe Cemiyeti Başkanlığı, Ulusal Türk Talebe Federasyonu merkez komitesi murakıbı olan Hasan Aksay o devir yaşadığı bir anıyı naklediyor. Federasyonun her ay İstanbul toplantısına katılan Aksay, devrin İstanbul Valisi Fahrettin Kerim Gökay’ın konuğu olarak ağırlandıkları bir ziyarette Gökay, kendilerini Florya Köşkü’ne gdolayır ve burada Celal Bayar’ı ziyaret ederler. Bir seferinde daima Bayar’ın kendilerini kabul ettiğini, ikramda bulunduğunu konuşurlarken, Bayar’a bir ikram sunalım derler. Bu hediyeyi de mehter kadrosu götürmek olarak düşünürler. MTTB Federasyon heyeti bir daha bir kabulde Bayar’a: “Efendim biz de size bir armağan vermek istiyoruz” derler. Bayar bu duruma fazlaca sevinir. “Ne ikram edeceksiniz?” der. Lider heyecanla “Efendim, üniversite mehter ekibi kurmak istiyoruz, birinci icraatı da size takdim edeceğiz” deyince Bayar hışımla ayağa kalkar “Ben sizi Atatürk kuşağı zannediyordum, siz hâlâ 500 sene öncesinin mehteriyle uğraşıyorsunuz” diye bağırarak salondan çıkar. Aksay, o gün toplantının başlamadan bittiğini aktarıyor. (s.67)
ERBAKAN’LA BİRİNCİ TANIŞIKLIK
Erbakan’la tanışıklığı 1957 yılına dayanan Aksay, o tarihlerde Gümüş Motor Fabrikasında müdür olan Erbakan’dan iktisat sertifika programı için kitap tavsiyesi almaya gelir lakin ümitsiz biçimde ayrılır. Birebir biçimde Sabahattin Zaim de ona hiç ümit verici şeyler söylemez.
Bu müddette Osmaniye Lisesi müdürlüğü yaparken işleri istediği gitmeyen Aksay’a AP’den milletvekilliği teklifi gelir. Yıl 1961. Aksay’ın siyasete faal olarak girişi bu tarihe denk gelir. Kitapta siyasete giriş öne sürülen sebebini şu cümlelerle açıklıyor: “Benim için siyaset, toplumsal taleplerin gerçekleştirileceği en kuvvetli düzenektir. Siyasetteki irade toplumdaki Müslümanları rahatlatır yahut baskı altında fiyat. Siyaset hizmetin en zirve noktasıdır. “Adil hükümdar ülkesini mamur, milletini mesrur eder.” Kelamı de siyasetin değeri açısından hoş bir örnektir. Ben de İslam’a ve Müslümanlara hizmet etmek için siyasete girdim.” (s.111)
28 YAŞINDA AP MİLLETVEKİLİ
Bu tarihte 28 yaşında AP’den Adana Milletvekili olarak meclise giren Aksay, Müslüman bir milletvekili profili nasıl olmalı ve siyaseti nasıl yapmalı sorusunu daima kendisine sorduğunu belirtiyor. Siyaseti daima cihat üzere nazarann ve unsurlar üzerinden yürüten Aksay 1964 yılına kadar olan süreçte mecliste etkin bir siyaset yürütür. Genel Lider Ragıp Gümüşpala’nın ani vefatı daha sonrasında Sadettin Bilgiç kuvvetli bir isim olarak adayken Demirel’in siyaset sahnesine süratli girişi Aksay’ı da yol ayrımına getirmiştir. Demirel’in AP’ye girişi, Aksay’ın tabiri ile “eksen kaymasına ve dini hassasiyetlerin kaybbulunmasına niye olmuş. 1965 seçimlerinde bir daha Adana MV seçilen Aksay, yaşanan huzursuzluklar daha sonrası Ulusal Nizam Partisi için kolları sıvar. AP’den Rize Milletvekili Arif Hikmet Güner’le 1966’da “meselesi iktidar olmayan, Allah isteği için hizmet edecek bir parti için yola çıkarlar. Kurulma süreci yaklaşık 4 yıl süren Ulusal Nizam Partisi’ne Erbakan son etapta katılır. Erbakan Hocanın liderlik kumaşına sahip olduğunu o senelerda teyit eden Aksay, Hoca’yı lider ol, diye çağırmadıklarını ancak liderlik yeteneğinin onu başkanlığa taşıdığını belirtiyor ve bu konuda fazlaca isabetli karar verdiklerini de lisana getiriyor.
ULUSAL NİZAM’IN İSİM BABASI EŞREF EDİP
1969’da “İmanlı Büyük Türkiye Mitingi” ve “Hak Yol İslâm Yazacağız” marşı ile yola çıkan hareketin, değerli bilgileri da kitapta mevcut. 8 Şubat 1970’de Kuruluş Kongresini yapan MNP’de Eşref Edip kürsüye çıkıp bir konuşma yapmış ve “Milli Nizam” ismini teklif etmiş ve bu biçimdece parti ismi Ulusal Nizam olarak mutlaklaşmış. daha sonra Necip Fazıl “Milli Nizam, Ebedî Nizam” sloganıyla salonu titretirken, Erbakan’ın yaptığı konuşma ile de dostlar sevinmiş, düşmanların yüreğine ise endişe salınmış.
Hatırat, yakın tarihimizde dindarların siyaset deneyimine kıymetli kayıtlar düşüyor. Kitapta bir değerli eksiklik olarak indeks yer almamasını belirtelim. Ayrıyeten hatırat metninin içine yerleştirilmiş fotoğraf ve dokümanlarla birlikte, ileri okumalar için hatırat listesinin de yer alması okurun dünü anlaması, yorumlaması, karşılaştırma yapması noktasında kıymetli görev ifa edecektir.
Türk siyasetine kıymetli bir soluk getiren ve dindar kesite öanemli bir alan açan Ulusal Nizam Partisi ve tıpkı geleneği devam ettiren MSP, Refah çizgisi hudutlu da olsa kimi çalışmalara mevzu oldu. Fakat devrin şahitlerinin anıları konusunda fazlaca uygun durumda olmadığımızı söylememiz gerekiyor. bir hayli ismin ortamızdan ayrıldığı 1960’ların İslamcı siyaset çizgisinden hayatta olan Hasan Aksay’ın yayınlanan hatıratı periyoda ışık tutuyor.
SİYASİ GAYRETTE KIYMETLİ MERHALE
Bir görev saikiyle Nevin Meriç tarafınca üç yıl süren görüşmelerin sonucunda ortaya çıkan Hak Yol İslam Yazacağız-Hasan Aksay Kitabı (Turkuaz Kitap, Kasım 2021, 383 s.)’nda büyük ölçüde siyaset sahnesinde sabır ve imanla verilen 91 yıllık çaba hülasa ediliyor. Hasan Aksay, siyaseti bir hizmet alanı ve Allah’ın isteğini kazanma yolunda bir cihat meydanı olarak görmüş ve kendini bu yola vakfetmiş bir isimdir.
Hasan Aksay bilhassa dindar bir siyasetçi olarak hayatına bir epey kıymetli anıları sığdırmış. 12 cumhurbaşkanı ile gerçek siyasetin ortasında çalışmış lakin en büyük hususiyetini Ulusal Nizam Partisi’nin kuruluşuyla ve daha sonrasında verilen çabaların baş aktörü olmakla icra etmiştir.
CELAL BAYAR’LA YAŞANAN BİR HATIRA
Memleketi Adana’nın Bahçe Kazası olan Hasan Aksay, Müftü bir babanın oğlu olarak dünyaya geliyor. Aile bir tarafı ile “evlâd-ı resûl” olarak zikrediliyor. Çünkü Hz. Peygamberden daha sonra Basra’dan gelen iki kardeşten birisi Harran’a, öteki Horasan’a gitmiş, Aksay ailesinin de Harran’a giden koldan olduğu naklediliyor. Dini havanın ağır bir biçimde hissedildiği ailede birinci liseyi bitiren ağabeyi için kaymakam nahiyeden kalkıp dört saatlik yoldan tebrik için gelir ancak müftü baba için temel eğitim “İslamî İlim”lerdir. Hasan Aksay’ın ömründe da öteki fakültelere gitme seçeneği varken Ankara Üniversitesi ilahiyat fakültesini tercih etmiştir. 1951-55 yılları içinde İlahiyat öğrencisi olan Aksay’ın, öğrencilikte birinci dikkat çeken yanı sakal bırakması olmuş. Öğrencilik devrinde Talebe Cemiyeti Başkanlığı, Ulusal Türk Talebe Federasyonu merkez komitesi murakıbı olan Hasan Aksay o devir yaşadığı bir anıyı naklediyor. Federasyonun her ay İstanbul toplantısına katılan Aksay, devrin İstanbul Valisi Fahrettin Kerim Gökay’ın konuğu olarak ağırlandıkları bir ziyarette Gökay, kendilerini Florya Köşkü’ne gdolayır ve burada Celal Bayar’ı ziyaret ederler. Bir seferinde daima Bayar’ın kendilerini kabul ettiğini, ikramda bulunduğunu konuşurlarken, Bayar’a bir ikram sunalım derler. Bu hediyeyi de mehter kadrosu götürmek olarak düşünürler. MTTB Federasyon heyeti bir daha bir kabulde Bayar’a: “Efendim biz de size bir armağan vermek istiyoruz” derler. Bayar bu duruma fazlaca sevinir. “Ne ikram edeceksiniz?” der. Lider heyecanla “Efendim, üniversite mehter ekibi kurmak istiyoruz, birinci icraatı da size takdim edeceğiz” deyince Bayar hışımla ayağa kalkar “Ben sizi Atatürk kuşağı zannediyordum, siz hâlâ 500 sene öncesinin mehteriyle uğraşıyorsunuz” diye bağırarak salondan çıkar. Aksay, o gün toplantının başlamadan bittiğini aktarıyor. (s.67)
ERBAKAN’LA BİRİNCİ TANIŞIKLIK
Erbakan’la tanışıklığı 1957 yılına dayanan Aksay, o tarihlerde Gümüş Motor Fabrikasında müdür olan Erbakan’dan iktisat sertifika programı için kitap tavsiyesi almaya gelir lakin ümitsiz biçimde ayrılır. Birebir biçimde Sabahattin Zaim de ona hiç ümit verici şeyler söylemez.
Bu müddette Osmaniye Lisesi müdürlüğü yaparken işleri istediği gitmeyen Aksay’a AP’den milletvekilliği teklifi gelir. Yıl 1961. Aksay’ın siyasete faal olarak girişi bu tarihe denk gelir. Kitapta siyasete giriş öne sürülen sebebini şu cümlelerle açıklıyor: “Benim için siyaset, toplumsal taleplerin gerçekleştirileceği en kuvvetli düzenektir. Siyasetteki irade toplumdaki Müslümanları rahatlatır yahut baskı altında fiyat. Siyaset hizmetin en zirve noktasıdır. “Adil hükümdar ülkesini mamur, milletini mesrur eder.” Kelamı de siyasetin değeri açısından hoş bir örnektir. Ben de İslam’a ve Müslümanlara hizmet etmek için siyasete girdim.” (s.111)
28 YAŞINDA AP MİLLETVEKİLİ
Bu tarihte 28 yaşında AP’den Adana Milletvekili olarak meclise giren Aksay, Müslüman bir milletvekili profili nasıl olmalı ve siyaseti nasıl yapmalı sorusunu daima kendisine sorduğunu belirtiyor. Siyaseti daima cihat üzere nazarann ve unsurlar üzerinden yürüten Aksay 1964 yılına kadar olan süreçte mecliste etkin bir siyaset yürütür. Genel Lider Ragıp Gümüşpala’nın ani vefatı daha sonrasında Sadettin Bilgiç kuvvetli bir isim olarak adayken Demirel’in siyaset sahnesine süratli girişi Aksay’ı da yol ayrımına getirmiştir. Demirel’in AP’ye girişi, Aksay’ın tabiri ile “eksen kaymasına ve dini hassasiyetlerin kaybbulunmasına niye olmuş. 1965 seçimlerinde bir daha Adana MV seçilen Aksay, yaşanan huzursuzluklar daha sonrası Ulusal Nizam Partisi için kolları sıvar. AP’den Rize Milletvekili Arif Hikmet Güner’le 1966’da “meselesi iktidar olmayan, Allah isteği için hizmet edecek bir parti için yola çıkarlar. Kurulma süreci yaklaşık 4 yıl süren Ulusal Nizam Partisi’ne Erbakan son etapta katılır. Erbakan Hocanın liderlik kumaşına sahip olduğunu o senelerda teyit eden Aksay, Hoca’yı lider ol, diye çağırmadıklarını ancak liderlik yeteneğinin onu başkanlığa taşıdığını belirtiyor ve bu konuda fazlaca isabetli karar verdiklerini de lisana getiriyor.
ULUSAL NİZAM’IN İSİM BABASI EŞREF EDİP
1969’da “İmanlı Büyük Türkiye Mitingi” ve “Hak Yol İslâm Yazacağız” marşı ile yola çıkan hareketin, değerli bilgileri da kitapta mevcut. 8 Şubat 1970’de Kuruluş Kongresini yapan MNP’de Eşref Edip kürsüye çıkıp bir konuşma yapmış ve “Milli Nizam” ismini teklif etmiş ve bu biçimdece parti ismi Ulusal Nizam olarak mutlaklaşmış. daha sonra Necip Fazıl “Milli Nizam, Ebedî Nizam” sloganıyla salonu titretirken, Erbakan’ın yaptığı konuşma ile de dostlar sevinmiş, düşmanların yüreğine ise endişe salınmış.
Hatırat, yakın tarihimizde dindarların siyaset deneyimine kıymetli kayıtlar düşüyor. Kitapta bir değerli eksiklik olarak indeks yer almamasını belirtelim. Ayrıyeten hatırat metninin içine yerleştirilmiş fotoğraf ve dokümanlarla birlikte, ileri okumalar için hatırat listesinin de yer alması okurun dünü anlaması, yorumlaması, karşılaştırma yapması noktasında kıymetli görev ifa edecektir.