Doktora daha sonrası çalışmalarını yürütmek üzere Amerika’ya giden, Cornell Üniversitesi Nörobiyoloji ve Davranış Bilimleri Kısmı’nda kendi ismiyle laboratuvar kuran Moleküler Biyoloji ve Genetik Uzmanı Doç. Dr. Nilay Yapan, beyinde beslenme davranışına yönelten hudut ağlarını keşfetmeye yönelik çalışmalar yürütüyor. Yapan, meyve sinekleri ve fareler üzerinde yürüttüğü araştırmasıyla gelecekte obezite, metabolizma hastalıkları ve sivrisineklerin insanları sokmasıyla yayılan salgın hastalıkların önüne geçilmesini de amaçlıyor. Doç. Dr. Yapıcı’nın yürüttüğü ve büyük kısmını Amerikan Sıhhat Enstitüsü’nün (NIH) finanse ettiği 5 milyon dolarlık çalışma, yeme dürtüsünün moleküler seviyede engellenmesini hedefliyor. Üzerinde çalıştıkları meyve sineklerinin olağan sivri sineklerle hayli misal nörolojik yapıya sahip olduğunu da kaydeden Doç. Dr. Yapan, araştırma sonuçlandığında sivrisineklerin açlık güdüsüyle insanları ısırmasının da engellenebileceğini söylemiş oldu.
ARAŞTIRMASIYLA ÖDÜL DE ALDI
Sabri Ülker Vakfı’nın 8 yıldır gerçekleştirdiği Bilim Ödülü’nün bu yılki kazananı Doç. Dr. Nilay Yapan oldu. İstanbul’da düzenlenen merasime, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Çetin Ali Dönmez, Yıldız Holding İdare Şurası Lideri Ali Ülker, Sabri Ülker Vakfı Lideri Dr. Talat Üçöz, Harvard Üniversitesi Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi’nden Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in yanı sıra çeşitli üniversitelerden bilim insanları ve akademisyenler katıldı. Yapan, mükafatını Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Dönmez’in elinden aldı.
BEYİNLE YEME İSTEĞİ YARATAN HUDUT AĞININ İRTİBATI KESİLECEK
Çalışması hakkında bilgi veren Doç. Dr. Yapan, şunları söylemiş oldu: “Hormonlar ve sindirim sisteminden yayılan farklı sinyallerin sonuçtaki amaç yeri beyin. Beynin, yeme davranışını denetim ettiği yolları, hudut ağlarını bulmaya çalışıyoruz. bu biçimdece bu hudut ağlarını denetim eden molekülleri hedefleyecek tedavi hallerinin geliştirilmesi mümkün olabilir. Bu bir ilaç olabilir, ya da deep brain stimulation (derin beyin uyarımı) dediğimiz manyetik metotlar uygulanabilir. Beyinde vagus dediğimiz bir hudut var. Sindirim sistemi ile beynin irtibatını denetim ediyor. Bunu tetikleyecek yahut bir biçimde uyaracak elektromanyetik metotlar geliştirilebilir.”
“AYNI SİSTEM SİVRİSİNEKLERDE DE TESİRLİ OLABİLİR”
Araştırmalarının daha epeyce hayvan modelleri üzerine olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Yapan, bu kademede çabucak hemen beşerlerle yapılacak klinik çalışmalara geçilmediğini belirterek çalışmanın sivrisineklerle ilgili amacına de değindi . Yapan, “Biz, meyve sinekleri ve farelerle çalışıyoruz. Bu açıdan da aslında araştırmamızın iki istikameti var. Bir istikameti obezite ve metabolik hastalıkların, beyin tarafınca nasıl denetim edildiğini bulmak ve bunlara karşı moleküler tedaviler geliştirilmesine öncü olmak. Başka istikameti de sineklerle ilgili. Zira çalıştığımız meyve sinekleriyle, sivrisineklerin beyinleri epeyce emsal biçimde işliyor. Sivrisineklerin de salgın hastalıklar taşıdığını biliyoruz. Şayet meyve sineklerinin yeme hislerini bir biçimde anlayıp beyinlerindeki yeme dürtüsünün hangi genler tarafınca denetim edildiğini netleştirirsek, bu sistemin sivrisineklerde de tıpkı biçimde olabileceğini düşünüyoruz. bu biçimdece sivrisineklerin de yeme düzeneklerini denetim ederek, insanları ısırmasının önüne geçebiliriz.” biçiminde konuştu.
“SİVRİSİNEKLERİN İNSANLARI ISIRMASININ ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR”
Sineklerin insanları “kan” için ısırdığını kaydeden Doç. Dr. Yapan, “Çünkü insan kanı, onların yumurtaları için gerekli besinleri içeriyor. Sineklerde de insanlarda olduğu üzere vagus gibisi bir hudut yolu var. Bizim çalışmamız meyve sineklerinde bu vagus sonunun yemek yeme isteğini denetim ettiğini bulduk. Şayet biz bu hudutla beynin irtibatını kesersek, genetik usullerle susturursak mesela, yemek yiyemiyorlar. Şayet sivrisineklerde de bu sistem var ise, direkt olarak bu sonları hedefleyen moleküller bulabiliriz. bu biçimdelikle sivrisineklerin yeme hissini köreltebilir ve insanları ısırmasının önüne geçebiliriz. Bu çalışma için NIH’in finansal katkısı epeyce büyük. Ayrıyeten özel fonlardan da dayanak alıyoruz. Pew Fondation, Sloan Fondation, Cornell Üniversitesi’nin fonu üzere. Toplam bütçesi yaklaşık 5 milyon dolar olan, 5 yıllık bir proje şu anda.” diye konuştu.
ARAŞTIRMASIYLA ÖDÜL DE ALDI
Sabri Ülker Vakfı’nın 8 yıldır gerçekleştirdiği Bilim Ödülü’nün bu yılki kazananı Doç. Dr. Nilay Yapan oldu. İstanbul’da düzenlenen merasime, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Çetin Ali Dönmez, Yıldız Holding İdare Şurası Lideri Ali Ülker, Sabri Ülker Vakfı Lideri Dr. Talat Üçöz, Harvard Üniversitesi Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi’nden Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in yanı sıra çeşitli üniversitelerden bilim insanları ve akademisyenler katıldı. Yapan, mükafatını Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Dönmez’in elinden aldı.
BEYİNLE YEME İSTEĞİ YARATAN HUDUT AĞININ İRTİBATI KESİLECEK
Çalışması hakkında bilgi veren Doç. Dr. Yapan, şunları söylemiş oldu: “Hormonlar ve sindirim sisteminden yayılan farklı sinyallerin sonuçtaki amaç yeri beyin. Beynin, yeme davranışını denetim ettiği yolları, hudut ağlarını bulmaya çalışıyoruz. bu biçimdece bu hudut ağlarını denetim eden molekülleri hedefleyecek tedavi hallerinin geliştirilmesi mümkün olabilir. Bu bir ilaç olabilir, ya da deep brain stimulation (derin beyin uyarımı) dediğimiz manyetik metotlar uygulanabilir. Beyinde vagus dediğimiz bir hudut var. Sindirim sistemi ile beynin irtibatını denetim ediyor. Bunu tetikleyecek yahut bir biçimde uyaracak elektromanyetik metotlar geliştirilebilir.”
“AYNI SİSTEM SİVRİSİNEKLERDE DE TESİRLİ OLABİLİR”
Araştırmalarının daha epeyce hayvan modelleri üzerine olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Yapan, bu kademede çabucak hemen beşerlerle yapılacak klinik çalışmalara geçilmediğini belirterek çalışmanın sivrisineklerle ilgili amacına de değindi . Yapan, “Biz, meyve sinekleri ve farelerle çalışıyoruz. Bu açıdan da aslında araştırmamızın iki istikameti var. Bir istikameti obezite ve metabolik hastalıkların, beyin tarafınca nasıl denetim edildiğini bulmak ve bunlara karşı moleküler tedaviler geliştirilmesine öncü olmak. Başka istikameti de sineklerle ilgili. Zira çalıştığımız meyve sinekleriyle, sivrisineklerin beyinleri epeyce emsal biçimde işliyor. Sivrisineklerin de salgın hastalıklar taşıdığını biliyoruz. Şayet meyve sineklerinin yeme hislerini bir biçimde anlayıp beyinlerindeki yeme dürtüsünün hangi genler tarafınca denetim edildiğini netleştirirsek, bu sistemin sivrisineklerde de tıpkı biçimde olabileceğini düşünüyoruz. bu biçimdece sivrisineklerin de yeme düzeneklerini denetim ederek, insanları ısırmasının önüne geçebiliriz.” biçiminde konuştu.
“SİVRİSİNEKLERİN İNSANLARI ISIRMASININ ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR”
Sineklerin insanları “kan” için ısırdığını kaydeden Doç. Dr. Yapan, “Çünkü insan kanı, onların yumurtaları için gerekli besinleri içeriyor. Sineklerde de insanlarda olduğu üzere vagus gibisi bir hudut yolu var. Bizim çalışmamız meyve sineklerinde bu vagus sonunun yemek yeme isteğini denetim ettiğini bulduk. Şayet biz bu hudutla beynin irtibatını kesersek, genetik usullerle susturursak mesela, yemek yiyemiyorlar. Şayet sivrisineklerde de bu sistem var ise, direkt olarak bu sonları hedefleyen moleküller bulabiliriz. bu biçimdelikle sivrisineklerin yeme hissini köreltebilir ve insanları ısırmasının önüne geçebiliriz. Bu çalışma için NIH’in finansal katkısı epeyce büyük. Ayrıyeten özel fonlardan da dayanak alıyoruz. Pew Fondation, Sloan Fondation, Cornell Üniversitesi’nin fonu üzere. Toplam bütçesi yaklaşık 5 milyon dolar olan, 5 yıllık bir proje şu anda.” diye konuştu.