Sinemanın ne kadar kıymetli olduğu, toplumlar için ne tabir ettiği karşılıklı alışverişle ortaya çıkacak bir durum. Kitleleri global sıkıntılara hazırlamak, tavır ve hal belirlemek üzere hayati tesire sahip olan sinemaya değer verilmediği takdirde geç fark edilecek meseleler kendini gösteriyor.
ERBİL VE SUDAN’DAN ÖRNEKLER
Bu sıkıntıyı gündeme getirecek birkaç enteresan gelişme oldu son periyotta. Bunlardan birincisi Irak’ın Erbil kentinden geldi. Anadolu Ajansı’nın geçtiği habere nazaran kentin eski sinema salonları, günümüzde ilgisizlik ve bütçe yetersizliği niçiniyle hizmet veremiyor. Evvelce kamu kurumlarına bağlı olara hizmet veren sinema salonları, bahtına terk edilmiş durumda. Yalnızca büyük AVM’lerde sinema izlemek kelam konusu olabiliyor. Bu da sinemalarla halk içindeki arayı açıyor. Sinemasız ve sinemasız kalan kentlerin yazgısı ekseriyetle nâhoş oluyor.
Sudan’daki misal bir durumu husus alan Ağaçlardan Bahsetmek sineması bunun somut göstergelerinden biri. 2019’da Fransa-Sudan-Çad ortak üretimi olarak hayata geçen proje Sudan’da 1989’daki idare değişikliği daha sonrası sinemaya karşı uygulanan mahzurlar ve kısıtlamalar sebebiyle ülkede sinema izleme hadisesinin ve izlenecek sinemanın kalmamasından yola çıkıyor. Sinemacı birkaç arkadaş yıllar daha sonra ihtiyarlıklarında Sudan’a dönerek bir sinema salonunu bir daha ayağa kaldırmaya çalışıyor. Başarabiliyorlar mı? Değerli değil. Sudan’da 30 yıl boyunca sinema denen şeyin neredeyse hiç olmaması ülkenin ortasında bulunduğu durumu bir vechesiyle tabir ediyor.
Peki, Irak’ın son 20 yılda ortasında bulunduğu durumu düşünürsek ne öngorebiliriz? Umarız Sudan’dakine emsal bir durum ortaya çıkmaz. Sudan’daki görüntüyü bilhassa ekonomik problemlere bağlayabilirsiniz. Lakin Erbil’de bu biçimde bir durum yok. Zira kent bölgenin iktisat merkezlerinden biri. Sinema salınlarının hal bu türlü olunca olmasının tek niçini, sinema ve sinemalarla kurulan ilgi biçimidir.
Gerek idare gerekse halk sinema ile içindeki arayı açmamalı. olağan olarak öncelik idareye düşer.
BOMBALARIN ALTINDA OTOPARKTA SİNEMA
Bu iki mesela zıddı bir durum ise Ukrayna’da yaşandı. Savaşın karar sürdüğü bölgelerden olan Harkiv’de beşerler otoparkta sinema izledi. Harkiv Sinema Kulübü, savaşı az da olsa unutturmak için kentteki bir otoparkı sinema salonuna dönüştürdü. Hafta sonu fiyatsız birfazlaca sinemanın beyazperdeye yansıtıldığı otoparktaki sinemaya her yaştan Ukraynalı ağır ilgi gösterdi.
Savaşın tam ortasında, bombaların her an yağması beklenen olduğu yerde bütün riskleri göze alarak yüzlerce kişi bir ortaya gelip sinema izliyor. Öbür tarafta ise on yıllar boyunca kimse bir ortaya gelip sinema izleyemiyor. İzlemek isteyenlere her türlü zorluk çıkarılıyor. Ya da öbür bir yerde ilgisizlikten salonlar harabeye dönüyor. Ve görüleceği üzere olumsuz örnek dediklerimiz Müslümanların çoğunlukta yaşadığı ülkeler. Yani Müslümanların, kanaat başkanlarının, yöneticilerin üzerine düşen bir şeyler var.
Sinemanın kıymetini kabul eden her insanın (ki, etmeyen kendi hayal dünyasında kaybetmeye mahkumdur) evvela yapması gereken şey ‘ama dememek’! Ancak diyerek başlayan cümlelerin tamamı mazerettir. Sinemaların içeriği, kimlerin çektiği, nasıl gösterileceği, bütçe, oyuncu, ileti içeriği ve dahası… Tamamının ‘ama’lardan uzak muvaffakiyetleri kelam konusu. Lakin demedilk evvel bu örneklere bakarak hareket etmek gerekir.
örneğin rejimleri baskıcı ya da güç olan biroldukca idarede sinema bir daha hayat bulmuş ve dünyayı etkilemiştir. 1917 Bolşevik İhtilali daha sonrası sosyalizm yönetime gelince sinemaya değer verilmiş ve sinema tarihine ismini yazdıran sinemalar yaptırılmıştır. Ve o denli bir temel atılmıştır ki Rusya’da idare ve rejim değişse de sinemanın tesiri ve sinema yoluyla dünyaya bir şeyler anlatabilme gücü değişmemiştir. Benzeri biçimde İran’da da İran İslam İhtilali daha sonrası sinemaya değer verilmiş ve bugün dünyada ‘İran Sineması’ denen ve kabul goren bir olgu ortaya çıkmıştır.
Ve şahsî kanaatim o ki, İran’ın dünya nezdindeki imajının makyajlanması noktasında sinema değerli görev görmüştür.
TÜRKİYE’NİN YUMUŞAK GÜCÜ
Türkiye ise bu iki örnek içindeki müstesna misallerden biri. İdare olarak öbür ülkelerle kıyaslanamayacak durum kelam konusu. Halk da hiç bir vakit tam manasıyla sinemaya sırtını dönmedi. Ekonomik ya da sistem bağlamında kimi sıkıntıların devir periyot yaşanması sinemamızı etkilese de bilhassa son 15 yılda diziler başta olmak üzere kesim üretimleri dünyayı dolaşıyor ve Türkiye’nin imajını belirliyor. Güney Amerika, Afrika, Asya, Orta Doğu’da beşerler Türk dizilerinden Türkçe öğreniyor. Gelenekleri benimsiyor. Dahası, bilhassa Diriliş Ertuğrul üzere üretimler, dünyanın zalim yöneticilerine karşı direnen global bir aktör olarak görülüyor. Bu, sinema ve kontaklı üretim alanlarını ihmal etmemek yardımıyla oldu.
HERKESİN VAZİFESİ
Neticede sinemanın tesiri ve ehemmiyetini tartışmayı bir tarafta bırakarak gerekenlerin yapılması lazım. Sinema öylesine önemli bir alan ki, kendi ülke sonlarımız haricinde olan ya da olmayanlara karşı da hassasız. Hudutların sınırlandıramadığı sonlu sınırsızlık alanı olarak sinemanın hak ettiği yeri bulması, daha değerlisi insanoğlu tarafınca yanlışsız biçimde uygulanması ve kullanılması için her bir ferdin üzerine düşenler var. İzlemek, izletmek, üretmek, üretilmesine ve izlenmesine alan açmak başta geliyor.
ERBİL VE SUDAN’DAN ÖRNEKLER
Bu sıkıntıyı gündeme getirecek birkaç enteresan gelişme oldu son periyotta. Bunlardan birincisi Irak’ın Erbil kentinden geldi. Anadolu Ajansı’nın geçtiği habere nazaran kentin eski sinema salonları, günümüzde ilgisizlik ve bütçe yetersizliği niçiniyle hizmet veremiyor. Evvelce kamu kurumlarına bağlı olara hizmet veren sinema salonları, bahtına terk edilmiş durumda. Yalnızca büyük AVM’lerde sinema izlemek kelam konusu olabiliyor. Bu da sinemalarla halk içindeki arayı açıyor. Sinemasız ve sinemasız kalan kentlerin yazgısı ekseriyetle nâhoş oluyor.
Sudan’daki misal bir durumu husus alan Ağaçlardan Bahsetmek sineması bunun somut göstergelerinden biri. 2019’da Fransa-Sudan-Çad ortak üretimi olarak hayata geçen proje Sudan’da 1989’daki idare değişikliği daha sonrası sinemaya karşı uygulanan mahzurlar ve kısıtlamalar sebebiyle ülkede sinema izleme hadisesinin ve izlenecek sinemanın kalmamasından yola çıkıyor. Sinemacı birkaç arkadaş yıllar daha sonra ihtiyarlıklarında Sudan’a dönerek bir sinema salonunu bir daha ayağa kaldırmaya çalışıyor. Başarabiliyorlar mı? Değerli değil. Sudan’da 30 yıl boyunca sinema denen şeyin neredeyse hiç olmaması ülkenin ortasında bulunduğu durumu bir vechesiyle tabir ediyor.
Peki, Irak’ın son 20 yılda ortasında bulunduğu durumu düşünürsek ne öngorebiliriz? Umarız Sudan’dakine emsal bir durum ortaya çıkmaz. Sudan’daki görüntüyü bilhassa ekonomik problemlere bağlayabilirsiniz. Lakin Erbil’de bu biçimde bir durum yok. Zira kent bölgenin iktisat merkezlerinden biri. Sinema salınlarının hal bu türlü olunca olmasının tek niçini, sinema ve sinemalarla kurulan ilgi biçimidir.
Gerek idare gerekse halk sinema ile içindeki arayı açmamalı. olağan olarak öncelik idareye düşer.
BOMBALARIN ALTINDA OTOPARKTA SİNEMA
Bu iki mesela zıddı bir durum ise Ukrayna’da yaşandı. Savaşın karar sürdüğü bölgelerden olan Harkiv’de beşerler otoparkta sinema izledi. Harkiv Sinema Kulübü, savaşı az da olsa unutturmak için kentteki bir otoparkı sinema salonuna dönüştürdü. Hafta sonu fiyatsız birfazlaca sinemanın beyazperdeye yansıtıldığı otoparktaki sinemaya her yaştan Ukraynalı ağır ilgi gösterdi.
Savaşın tam ortasında, bombaların her an yağması beklenen olduğu yerde bütün riskleri göze alarak yüzlerce kişi bir ortaya gelip sinema izliyor. Öbür tarafta ise on yıllar boyunca kimse bir ortaya gelip sinema izleyemiyor. İzlemek isteyenlere her türlü zorluk çıkarılıyor. Ya da öbür bir yerde ilgisizlikten salonlar harabeye dönüyor. Ve görüleceği üzere olumsuz örnek dediklerimiz Müslümanların çoğunlukta yaşadığı ülkeler. Yani Müslümanların, kanaat başkanlarının, yöneticilerin üzerine düşen bir şeyler var.
Sinemanın kıymetini kabul eden her insanın (ki, etmeyen kendi hayal dünyasında kaybetmeye mahkumdur) evvela yapması gereken şey ‘ama dememek’! Ancak diyerek başlayan cümlelerin tamamı mazerettir. Sinemaların içeriği, kimlerin çektiği, nasıl gösterileceği, bütçe, oyuncu, ileti içeriği ve dahası… Tamamının ‘ama’lardan uzak muvaffakiyetleri kelam konusu. Lakin demedilk evvel bu örneklere bakarak hareket etmek gerekir.
örneğin rejimleri baskıcı ya da güç olan biroldukca idarede sinema bir daha hayat bulmuş ve dünyayı etkilemiştir. 1917 Bolşevik İhtilali daha sonrası sosyalizm yönetime gelince sinemaya değer verilmiş ve sinema tarihine ismini yazdıran sinemalar yaptırılmıştır. Ve o denli bir temel atılmıştır ki Rusya’da idare ve rejim değişse de sinemanın tesiri ve sinema yoluyla dünyaya bir şeyler anlatabilme gücü değişmemiştir. Benzeri biçimde İran’da da İran İslam İhtilali daha sonrası sinemaya değer verilmiş ve bugün dünyada ‘İran Sineması’ denen ve kabul goren bir olgu ortaya çıkmıştır.
Ve şahsî kanaatim o ki, İran’ın dünya nezdindeki imajının makyajlanması noktasında sinema değerli görev görmüştür.
TÜRKİYE’NİN YUMUŞAK GÜCÜ
Türkiye ise bu iki örnek içindeki müstesna misallerden biri. İdare olarak öbür ülkelerle kıyaslanamayacak durum kelam konusu. Halk da hiç bir vakit tam manasıyla sinemaya sırtını dönmedi. Ekonomik ya da sistem bağlamında kimi sıkıntıların devir periyot yaşanması sinemamızı etkilese de bilhassa son 15 yılda diziler başta olmak üzere kesim üretimleri dünyayı dolaşıyor ve Türkiye’nin imajını belirliyor. Güney Amerika, Afrika, Asya, Orta Doğu’da beşerler Türk dizilerinden Türkçe öğreniyor. Gelenekleri benimsiyor. Dahası, bilhassa Diriliş Ertuğrul üzere üretimler, dünyanın zalim yöneticilerine karşı direnen global bir aktör olarak görülüyor. Bu, sinema ve kontaklı üretim alanlarını ihmal etmemek yardımıyla oldu.
HERKESİN VAZİFESİ
Neticede sinemanın tesiri ve ehemmiyetini tartışmayı bir tarafta bırakarak gerekenlerin yapılması lazım. Sinema öylesine önemli bir alan ki, kendi ülke sonlarımız haricinde olan ya da olmayanlara karşı da hassasız. Hudutların sınırlandıramadığı sonlu sınırsızlık alanı olarak sinemanın hak ettiği yeri bulması, daha değerlisi insanoğlu tarafınca yanlışsız biçimde uygulanması ve kullanılması için her bir ferdin üzerine düşenler var. İzlemek, izletmek, üretmek, üretilmesine ve izlenmesine alan açmak başta geliyor.