Birleşen Yollar, Minyeli Abdullah, Oğlum Osman üzere sinemaların direktörü Yücel Çakmaklı’nın birinci kere direktör koltuğuna oturduğu “Kâbe Yollarında” belgesel sineması bulundu. Türkiye’den hacca giden bir kişinin serüvenini anlatan sinema, hem de Tarık Buğra’nın da birinci senaryosu. 1969 yılında çekilen ve Ulusal Sinema Akımı’nın da birinci sineması olma özelliği taşıyan sineması, Cumhuriyet periyodu hac seyahatleri ve anıları üzerine koleksiyon yapan Fatih Ketancı buldu. Hac yasağının akabinde, bilhassa birinci 30 yıl hayli az sayıda sinema üretildiği için, dikkat çeken bir sinemaydı.
Yapımcısı Ali Osman Emirosmanoğlu’nun bir röportajından sinemanın kayıp olduğunu öğrenen Ketancı, sinemanın el ilanını yakın vakitte bir mezatta görür görmez, çabucak satın alıp Ali Osman Bey’le irtibata geçti. Ketancı, “El ilanını imzalatmaya gitmedilk evvel sinemayla ilgili öteki malzeme bulabilir miyim diye internette araştırma yaparken, sinemanın görüntü kasetiyle karşılaştım. Avrupa’daki Türklere Yeşilçam sinemalarının görüntü kasetlerini pazarlayan bir firma sineması bir biçimde bulup kopyalamış ve muhtemelen 80’lerde piyasaya sürmüş. Lakin satın alıp izleyene kadar kasetten emin olamıyorsunuz” dedi. Ali Osman Bey’le buluşup kasedi izlemeye başlayınca, sinemanın nitekim aradıkları “Kâbe Yollarında” sineması olduğu ortaya çıktı.
Yücel Çakmaklı
BİRLEŞEN YOLLAR’IN ÖNCÜSÜ
Yapımcısı Emirosmanoğlu, sinemanın kaybolma kıssasını şu biçimde anlatıyor: “Filmin birtakım kısımlarını Oğlum Osman sinemamızda kullandığımızdan elimizde negatif-pozitif hiç nüshası yoktu. 15 sene kadar evvel İlim Yayma Cemiyeti’nde Kâbe Yollarında sinemasının gösterimini yapmışlardı. Üyelerinin birinde 16 mm kopya varmış. yıllar daha sonra sineması seyretmiş oldum ancak kopyaların sahibi ısrarlarımıza karşın vermek istemedi. Fatih Beyefendi ‘Filmi buldum’ deyince fazlaca heyecanladım, hazine bulmuş üzere sevindim. Bu sinema, Birleşen Yollar sinemasının bir öncüsüydü. Ondan kazandığımız sermaye ve itimatla Birleşen Yollar’ı çekmiştik.”
Ali Osman Emirosmanoğlu
MİLLİ SİNEMA’NIN TEMELLERİ ATILIYOR
Altmışların sonunda, bu biçimdelar âlâ bir reji asistanı olan Yücel Çakmaklı’yla tanıştığında çabucak hemen İlahiyat Fakültesi ikinci sınıf öğrencisi olduğunu söyleyen Emirosmanoğlu, Anadolu’nun ulusal ve manevi bedellerine hitap eden sinema yapmak istediklerini belirtti. Kısıtlı bütçeyle yola çıktıklarından belgesel niteliğinde hac sineması çekmeye karar veriyorlar. O günlerin kıymetli kameramanlarından Ali Yaver’i de yanlarına alıp, üç kişilik takımla Kâbe yollarına düşüyorlar. “Yükümüz; kamera, kamera ayağı, yeteri kadar ham sinema, lensler, aktüel sesler için bir omuz askılı teyp ve ferdî eşyalarımızdı” diye anlatıyor Emirosmanoğlu.
Yücel Çakmaklı hac görevini yerine getirirken.
Döndükten daha sonra çektikleri sahneler için bir de giriş hazırlamak gerekiyor. Bir turizm firmasıyla anlaşıp, Sultanahmet’ten hacı uğurlama sahneleri alınarak sinemaya ek ediliyor. İmalcisi Emirosmanoğlu, “Türkiye’den hacca giden bir kişinin serüvenini anlatarak sinema havası vermeyi düşündük. Hacı adayımız köyünden vedalaşarak çıkıyor, İstanbul’a gelerek ziyaret yerlerini dolaşıyor ve bir otobüs kafilesi ile Kâbe’ye yanlışsız yola çıkıyordu” diye anlatıyor.
Fatih Ketancı
ALTI AY KAPALI GİŞE
Filmi izlerken müziklerinin ne kadar hoş olduğunu bir daha hatırladığını söyleyen Emirosmanoğlu, periyodun en uygunları ile çalıştıkları için sinemanın kaliteli bir üretim olduğunun altını çiziyor. Asıl beklenen sürpriz ise sinemanın gösterimleriydi. Anadolu’da altı ay dolaşan sinemanın birinci galası Kayseri’de yapıldı. Özellikle bayanların ilgi gösterdiği sinema, belediyelerin de ön ayak olmasıyla 6 ay kapalı gişe oynadı. Emirosmanoğlu sinemanın en az 100 bin kişi tarafınca seyredildiğini kelamlarına ekledi. O periyot en hayli tutan sinemanın 500 bin civarı seyredildiği göz önünde bulundurulursa, pek yüksek bir gişe. Üstelik bu ilgi hiç sinemaya gitmemiş bir kitleden geldiğini vaktin köşe muharrirleri da yazmıştı.
Nazif Tunç
YEDİ DEFA SEYREDENE UMRE SEVABI
Uluslararası Sinema Derneği olarak sineması restore edip gösterim düzenleyeceklerini söyleyen Direktör Nazif Tunç, sinemanın ehemmiyetini şu sözlerle anlatıyor: “O periyot Anadolu’da ‘Bu sinemaya yedi defa giden umre yapmış sayılır’ diye bir dedikodu yayılmıştı. İnsanların Kâbe’yi görmek hasretiyle yanıp tutuştuğu yıllardı. Türkiye’de 1926 yılından 1946 yılına kadar hacca gitmek yasaktı. Anadolu’da hacca gitmek o kadar kutsallaştırıldı ki, hacca giden kişinin Kâbe’yi gördü diye gözlerini ellerini öperlerdi. Bundan dolayı Kâbe Yollarında veya da buna misal sinemalarla ilgili bu haberlerin dolaşması mümkün. O yüzden ben bu sinemanın olmasına epey sevindim. Yücel abinin ulusal sinema temsilini, yürüdüğü yolu tabir eden bir çalışmadır.”
Yapımcısı Ali Osman Emirosmanoğlu’nun bir röportajından sinemanın kayıp olduğunu öğrenen Ketancı, sinemanın el ilanını yakın vakitte bir mezatta görür görmez, çabucak satın alıp Ali Osman Bey’le irtibata geçti. Ketancı, “El ilanını imzalatmaya gitmedilk evvel sinemayla ilgili öteki malzeme bulabilir miyim diye internette araştırma yaparken, sinemanın görüntü kasetiyle karşılaştım. Avrupa’daki Türklere Yeşilçam sinemalarının görüntü kasetlerini pazarlayan bir firma sineması bir biçimde bulup kopyalamış ve muhtemelen 80’lerde piyasaya sürmüş. Lakin satın alıp izleyene kadar kasetten emin olamıyorsunuz” dedi. Ali Osman Bey’le buluşup kasedi izlemeye başlayınca, sinemanın nitekim aradıkları “Kâbe Yollarında” sineması olduğu ortaya çıktı.
Yücel Çakmaklı
BİRLEŞEN YOLLAR’IN ÖNCÜSÜ
Yapımcısı Emirosmanoğlu, sinemanın kaybolma kıssasını şu biçimde anlatıyor: “Filmin birtakım kısımlarını Oğlum Osman sinemamızda kullandığımızdan elimizde negatif-pozitif hiç nüshası yoktu. 15 sene kadar evvel İlim Yayma Cemiyeti’nde Kâbe Yollarında sinemasının gösterimini yapmışlardı. Üyelerinin birinde 16 mm kopya varmış. yıllar daha sonra sineması seyretmiş oldum ancak kopyaların sahibi ısrarlarımıza karşın vermek istemedi. Fatih Beyefendi ‘Filmi buldum’ deyince fazlaca heyecanladım, hazine bulmuş üzere sevindim. Bu sinema, Birleşen Yollar sinemasının bir öncüsüydü. Ondan kazandığımız sermaye ve itimatla Birleşen Yollar’ı çekmiştik.”
Ali Osman Emirosmanoğlu
MİLLİ SİNEMA’NIN TEMELLERİ ATILIYOR
Altmışların sonunda, bu biçimdelar âlâ bir reji asistanı olan Yücel Çakmaklı’yla tanıştığında çabucak hemen İlahiyat Fakültesi ikinci sınıf öğrencisi olduğunu söyleyen Emirosmanoğlu, Anadolu’nun ulusal ve manevi bedellerine hitap eden sinema yapmak istediklerini belirtti. Kısıtlı bütçeyle yola çıktıklarından belgesel niteliğinde hac sineması çekmeye karar veriyorlar. O günlerin kıymetli kameramanlarından Ali Yaver’i de yanlarına alıp, üç kişilik takımla Kâbe yollarına düşüyorlar. “Yükümüz; kamera, kamera ayağı, yeteri kadar ham sinema, lensler, aktüel sesler için bir omuz askılı teyp ve ferdî eşyalarımızdı” diye anlatıyor Emirosmanoğlu.
Yücel Çakmaklı hac görevini yerine getirirken.
Döndükten daha sonra çektikleri sahneler için bir de giriş hazırlamak gerekiyor. Bir turizm firmasıyla anlaşıp, Sultanahmet’ten hacı uğurlama sahneleri alınarak sinemaya ek ediliyor. İmalcisi Emirosmanoğlu, “Türkiye’den hacca giden bir kişinin serüvenini anlatarak sinema havası vermeyi düşündük. Hacı adayımız köyünden vedalaşarak çıkıyor, İstanbul’a gelerek ziyaret yerlerini dolaşıyor ve bir otobüs kafilesi ile Kâbe’ye yanlışsız yola çıkıyordu” diye anlatıyor.
Fatih Ketancı
ALTI AY KAPALI GİŞE
Filmi izlerken müziklerinin ne kadar hoş olduğunu bir daha hatırladığını söyleyen Emirosmanoğlu, periyodun en uygunları ile çalıştıkları için sinemanın kaliteli bir üretim olduğunun altını çiziyor. Asıl beklenen sürpriz ise sinemanın gösterimleriydi. Anadolu’da altı ay dolaşan sinemanın birinci galası Kayseri’de yapıldı. Özellikle bayanların ilgi gösterdiği sinema, belediyelerin de ön ayak olmasıyla 6 ay kapalı gişe oynadı. Emirosmanoğlu sinemanın en az 100 bin kişi tarafınca seyredildiğini kelamlarına ekledi. O periyot en hayli tutan sinemanın 500 bin civarı seyredildiği göz önünde bulundurulursa, pek yüksek bir gişe. Üstelik bu ilgi hiç sinemaya gitmemiş bir kitleden geldiğini vaktin köşe muharrirleri da yazmıştı.
Nazif Tunç
YEDİ DEFA SEYREDENE UMRE SEVABI
Uluslararası Sinema Derneği olarak sineması restore edip gösterim düzenleyeceklerini söyleyen Direktör Nazif Tunç, sinemanın ehemmiyetini şu sözlerle anlatıyor: “O periyot Anadolu’da ‘Bu sinemaya yedi defa giden umre yapmış sayılır’ diye bir dedikodu yayılmıştı. İnsanların Kâbe’yi görmek hasretiyle yanıp tutuştuğu yıllardı. Türkiye’de 1926 yılından 1946 yılına kadar hacca gitmek yasaktı. Anadolu’da hacca gitmek o kadar kutsallaştırıldı ki, hacca giden kişinin Kâbe’yi gördü diye gözlerini ellerini öperlerdi. Bundan dolayı Kâbe Yollarında veya da buna misal sinemalarla ilgili bu haberlerin dolaşması mümkün. O yüzden ben bu sinemanın olmasına epey sevindim. Yücel abinin ulusal sinema temsilini, yürüdüğü yolu tabir eden bir çalışmadır.”