Tarımın değişik alanlarında faaliyet gösteren, yenilikçi kaynakları aktif ve verimli kullanan bir hayli bayan çiftçi var. Bu bayanlar bulunduğu etrafa rol model olarak ziraî üretiminin her etabında yer alıyor, gelecek ismine umut oluyorlar. Geçtiğimiz günlerde “Dünya Çiftçi Bayanlar Günü” ötürüsıyla Emine Erdoğan’ın mesken sahipliğinde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde 81 vilayetten 120 teşebbüsçü bayanın iştirakiyle “Toprağa İz Bırakan Kadınlar” programı düzenlendi. Rahatsızlığı niçiniyle programa katılamayan Emine Erdoğan’ın yerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, sürpriz iştirak gerçekleştirdi. Programın akabinde Erdem Kapısı önüne gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, burada teşebbüsçü bayanlarla fotoğraf çektirdi.
Ayrıca aktiflik kapsamında sunulan “Milli Çabanın Bayan Kahramanları” temalı tiyatro gösterisi için “Kara Fatma” rolüne giren oyuncu Ümmiye Koçak, Erdoğan’ı kostümüyle karşıladı. Programa katılanlar kurutulmuş meyve, sebzeli makarna, doğal salça ve reçellerin yer aldığı stantları gezerek, çiftçi bayanların yetiştirdiği eserleri tatma fırsatı buldu.
ANADOLU TOPRAKLARI BİR İKRAM
Rahatsızlığı niçiniyle programa katılamayan Emine Erdoğan da çiftçi bayanlar için bir ileti gönderdi. Gönderdiği iletisinde, Anadolu topraklarının Allah’ın yeryüzüne bir ikramı olduğunu belirten Erdoğan, toprağa bu nazarla bakmanın, onu muhafazanın ve toprağın beşerler üstündeki hakkına riayet etmenin her insanın ortak sorumluluğu olduğunu vurguladı. Erdoğan, “Biz bu hakkı, onu ekerek, zehirli kimyasal hususlar kullanmayarak ve her koşulda doğal biçimleri tercih ederek ödeyebiliriz. En başta su olmak üzere, tüm doğal kaynaklarımızı tavırlı kullanarak, herkese ilham olacak bir örnek ortaya koyabiliriz. Tarım ülkemizin en büyük zenginliğidir. Bu zenginliğe olan şükrümüzü, toprağımızın her bir karışını ekerek gösterelim” bildirisini iletti.
KIRSALDA BAYANIN GÜÇLENDİRİLMESİ
“Toprağa İz Bırakan Kadınlar” ismiyle gerçekleşen programın iştirakçileri içinde Tarım ve Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı’nca hazırlanan ve programla tıpkı ismi taşıyan kitapta öyküsü yer alan bayan çiftçiler de vardı. “Toprağa İz Bırakan Kadınlar” kitabı bakanlığın bugüne kadar kırsalda hanımın güçlendirilmesi, girişimciliğinin desteklenmesi ismine yürütmüş olduğu çalışmalar, vermiş olduğu desteklemeler sonucunda toprağa iz bırakan bayanların kıssasını anlatıyor.
Yeni Şafak Pazar olarak biz de bu bayan çiftçiler içinden Aliye Esra Kaplan, Sevgi Çamurlu, Nurcan Erdoğan Güvenç, Hilmiye Hüren, Lemiye Bıdak ve Fatma Kol ile buluşup öykülerini dinledik.
Aileden tarım sevdalısıyız
Aliye Esra Kaplan
Aliye Esra Kaplan ya da Şanlıurfa’daki namıyla söylersek “Bitkilerle konuşan kadın”. “Doğuştan çiftçiyiz” diyerek başlıyor öyküsünü anlatmaya. Çiftçi bir aileden gelen Kaplan, “Toprağı, bitkiyi, doğayı, hayvanları seven, bedel veren ve bu sevgiyi kendi çocuklarına aşılayan bir ailem var. Başta babam olmak üzere aileden tarım sevdalısıyız” diyor. Hem çiftçilik yapan hem eğitimini veren Kaplan, 2013’ten beri hem de tarım danışmanlığı yapıyor. Kaplan, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca açılan Ziraî Yayım ve Danışmanlık imtihanını kazanınca ziraat mühendisliği mesleğine yeni bir rota çizmiş ve daha sonrasında kendi ofisini açmış. Her şey yolunda gidince Kaplan, etrafındaki bayanlara yardım etme gayesi ile bayanlara yetiştiricilik, hastalık ve ziyanlı idaresi, gübreleme, sulama üzere biroldukca hususta eğitimler vererek üretimde randıman ve kalitenin artırılmasında öncü biri olmuş.
OKUMA YAZMAM YOK BİRİNCİ BELGEM
Çiftçilikte işin sevgisi kadar tekniğinin de hayli kıymetli olduğunu söylüyor Kaplan. “Tarımda olduğu kadar her şeyde işin tekniği, işe olan sevginizle bütünleştiğinizde ortaya şahane sonuçlar çıkarır. Bunun kararı tarım da kaliteli eser ve daha epeyce randıman elde etmenizi sağlarken şuurlu üretici olduğunuz kadar şuurlu tüketici olma farkındalığınızı da oluşturuyor” sözlerini kullanıyor. Kaplan, hem de bayanlara verdiği eğitimlerde bayanların öğrenmeye ve yeniliklere açık, meraklı ve istekli olmalarından dolayı bayanlarla çalışmanın keyifli olduğunu lisana getiriyor. Hatta Kaplan, eğitim verdiği bayanların öğrenme heveslerine hayranlık duyuyor ve eğitim verdiği bayanlardan birinin iştirak evrakı kıssasını şu biçimde anlatıyor: “2018 yılında Şanlıurfa Bozova Çarmelik Tarım Müzesi’nde gerçekleştirdiğim çiftçi toplantısında, Şanlıurfa ve ilçelerinde birinci kere 17 bayan çiftçi toplantısına iştirak sağlamış ve ben o gün hakikaten aile baskısı ve tabuların yıkılabileceğini, yanlışsız bilinen yanlışların yerini doğruların alabileceği gururunu hayatıştım. Günler daha sonra çiftçi ziyaretine gittiğimde 67 yaşındaki bayan üreticimizin toplantı sonunda takdim ettiğimiz iştirak dokümanını çerçeveletip duvarında gördüğümde bayan çiftçimizin ‘Okuma yazmam yok, birinci aldığım eğitim dokümanım. Herkes görsün diye astım’ demesi ömrüm boyunca unutamayacağım bir andı.”
5 kavanoz reçelle yola çıktık
Nurcan Güvenç
Adıyamanlı Nurcan Erdoğan Güvenç de toprak sevdalısı biri. “Bu kooperatif sevdası toprağa olan sevdamızdan geliyor” diyor Güvenç. Özünde onunki de tıpkı binlercesi üzere anadan babadan gelen toprak sevdasından. Bağ ve bahçeyle uğraşan Güvenç’in üretme ve çoğaltma aşkı 2021 yılında köylerine gelen Besni kaymakamının bayanlara kooperatifin ehemmiyetini ve kıymetini anlatması üzerine daha da pekişiyor. sonrasındasındasında kaymakamlık ve valilik yardımıyla bir kooperatif çatısı altında öteki toprak sevdalısı bayanları da işin içine katarak ete kemiğe bürünüyor. “Bu sayede onun bize kazandırmış olduğu öz itimat yardımıyla yola çıktık” tabirlerini kullanıyor Güvenç. 11 bayan ve 5 kavanoz reçelle yola çıkan bayanlar Atmalı Bayan Teşebbüsü Üretim ve İşletme Kooperatifi’ni kuruyorlar ondan sonrasında. Hem üretiyorlar birebir vakitte satıyorlar.
AMACIMIZ 11 BAYANIN 11 BİNE ULAŞMASI
Güvenç, gayelerinin markalaşmak ve hedeflerinin 11 hanımın 11 bin bayan olması olduğunu söylüyor. Güvenç, “Biz kooperatif olarak yalnızca kendi eserimizi değil, bölgenin tüm üreten bayanların eserinin satışını yapmak istiyoruz. Aldığı kıymeti ve kaliteyi direkt üreticiden tüketiciye ulaştırmak ortadaki kârı esnafa vermemek istiyoruz. Direkt çiftçinin emeğini almasını istiyoruz” halinde lisana getiriyor. “Bu yola 5 kavanoz reçel ile başladık” diyen Güvenç, “Dağlarda topladığımız otları satıp kendimize muhasebeci tuttuk ve sonrasındasında fuarlara katılıp kendimizi geliştirmek istedik” diyor. Gece gündüz tarlada ve kooperatifte çalışan bayanlar çiftlikte; nohut, susam, mercimek, biber, patlıcan, domates, incir, besni üzümü, urmu dut pekmezi, üzüm pekmezi, reyhan şerbeti, pestil, biber salçası, domates salçası ve menengiç kahvesi üretiyorlar.
BAĞDA KAYGIMI TASAMI UNUTUYORUM
Himiye Hüren, İstanbul’dan Kırklareli’nin Kızılcıkdere Köyü’ne uzanan bir toprakla buluşma öyküsü onunki. Hüren, gelin gittiği köye evvelden var olan ancak unutulmaya yüz tutan bağcılıkla bir daha buluşturan bir isim. “Eşim çiftçilikle uğraşıyordu. Bağlarımız vardı lakin biz bağlarımızı üretmek ve son model bağcılık yapmak istedik” diyor Hüren. 2011 yılında yeni bir bağ ektiklerini lisana getiren Hüren, kolları sıvayıp 14 genç bayan üreticiye de öncülük etmiş. “Köye kentten gelen yeni arkadaşlarım oldu” diyen Hüren, onlarda benim bağıma özendiler ve merak ettiler. Tarım Vilayet Müdürlüğü’nden dayanak alarak, kursa başladık. Orada bağcılıkla ilgili teorik ve uygulamalı eğitimlere katıldık, örnek bağ alanlarını ziyaret ederek tecrübeli bağcılarla tanıştık. Ayrıyeten Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü’nde üzümün işlenmesiyle oluşan yan mamüllerin imali konusunda eğitimler aldık. daha sonrasında Tarım Orman Bakanlığı’ndan yüzde “Kırklareli Bağcılığı Bayan Eliyle Çağ Atlıyor” projemizle yüzde 75 hibe alarak, 2022 yılında 14 arkadaşımla bir arada köyümüzde yine bağcılığa kavuştuk” diyor. Hüren ve arkadaşları bu işte o kadar uzmanlaşmışlar ki, Bağbozumu Festivali’nde en hoş bağ mükafatını bile kazanmışlar.
OĞLUNU DA YETİŞTİRİYOR
Bağda tek başına çalışmanın biraz güç olduğunu belirten Hüren, o yüzden bayanlarla bir arada el ele vererek kazdıklarını, topladıklarını söz ediyor. “Kadınlarımız olmasa tek başımıza hiç bir şey yapamayız” diyor. Hüren ve takımı, takım biçtiklerini kolaylıkla pazara ulaştırmak için Ziraî Kalkınma Kooperatifine üye olmuşlar. Bağcılıktan elde edilen hardaliye, pekmez, sirke, salamura bağ yaprağı üzere yan eserler ile meskenlerinde ürettikleri tarhana, kuskus ve makarnaları da satışa kolaylıkla sunabiliyorlar. Bağcılığın fazlaca zevkli bir uğraş olduğunu söyleyen Hüren, “Ben kentte doğdum, büyüdüm ancak bağda çalışmayı hayli seviyorum. Kaygımı tasamı unutuyorum. Vaktimin nasıl geçtiğini anlamıyorum. Bir şey yetiştirmek, onun büyüdüğünü görmek, onun bir tadının olduğunu, her insanın ağzında bir lezzet bırakacağını düşünmek beni epeyce keyifli ediyor” diyor.
Ayrıca Hüren, ailede oğlunun da çiftçiliğe meraklı ve istekli olduğunu söylüyor ve oğlunun bu yemyeşil dünyanın mirasçısı olarak yetiştiriyor.
Robotik çiftlik kurmak istiyorum
Sevgi Çamurlu.
Ordu’da çiftçilik yapan Sevgi Çamurlu, Marmara Üniversitesi Kamu İdaresi Bölümü’nden mezun olmuş. 15 yılı aşkın müddet boyunca özel kesimde yüklü olarak finans, muhasebe, satın alma, tertip ve pazarlama departmanlarında çalışan Çamurlu, çiftçi bir aileden geliyor ve çiftçiliğin tüm alanlarında çalışıyor. “Aslen Karadenizli olduğum için küçük yaşlardan itibaren daima tarım ve büyükbaş hayvancılıkla iç içe çalışarak büyüdüm” diyerek anlatıyor öyküsünü. Üniversiteyi de hem okuyarak birebir vakitte çalışarak tamamladığını belirten Çamurlu, KOSGEB’in girişimcilik kursuna katılarak, girişimcilik sertifikası almış. Yapacağı projeye yönelik Tarım Bakanlığı’ndan da hayvansal sürü idaresi eğitimi ve sertifikası aldığını belirten Çamurlu, girişimcilik kursunu tamamladıktan daha sonra Tarım Bakanlığı’nın “Tarımda Genç Bayan Teşebbüsçüler Güçleniyor” proje yarışına katılmış. Bu projesiyle evvel Isparta vilayet birincisi olmuş akabinde 2018’de 4 bin 26 proje içerisinden de projesi Türkiye ikincisi olmuş.
YERLİ VE PAK GÜÇ ÜRETİYOR
Girişimciliğini ispatlayan ve ona ödül getiren birinci projesi hayvansal atıklardan biyogaz üretimiyle ilgili olan “Tezekteki Cevher” projesi olmuş. Çamurlu, bu projesiyle 20 büyükbaş hayvanın yıllık 221 bin kilo gübresinden etraf dostu, yenilenebilir güç kaynağı biyogaz üreterek, yerli ve pak güç üretimine katkı sağlıyor. bu biçimdece Türkiye’de birinci kez bir bayan çiftçi gübreden yenilebilir güç üretip bunu da kendi gereksinimi doğrultusunda kullanıyor. Çamurlu, biyogaz üretimini artırmak hedefiyle ham unsuru hayvan gübresini artırmak için de Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) ile görüşmelerinin devam ettiğini söylüyor. Bu görüşmeleri sonucunda hayvan sayısı arttırılarak robotik çiftlik kurmak istediğini lisana getiriyor.
Otizmli oğluyla toprakla buluştu
Lemiye Bıdak
Lemiye Bıdak, Artvin’in Şavşat ilçesinde doğmuş büyümüş, oradan İstanbul’a, oradan Kastomonu’ya gitmiş. Onun öyküsünün başkahramanı otizmli oğlu Mustafa Yiğit aslında. Çocuklarının toprakla haşır neşir olması ailenin ömrünü şekillendirmiş. Bıdak oğlu ile bir arada, memleketlerine, İbrahimli köyündeki dede meskeninde tarımla toprakla uğraşmaya başlamış. birinci vakit içinderda hayvancılıkla uğraştıklarını söyleyen Bıdak, çabucak sonrasında karabuğday ekmeye başladığını söylüyor. Bıdak, çabucak sonrasındasında ise Kastamonu’nun coğrafik işaretli eseri genetiği değiştirilmemiş buğday çeşidi olarak bilinen siyezi üretmeye başlamış. Şu anda yaklaşık 20 tane keçisi olduğunu belirten Bıdak, çiftliğinde hem karabuğday üretiyor birebir vakitte patates, fasulye ve zerzevat üretiyor. Bıdak’ın çiftçilikle hayatını şekillendiren başta oğlu ve öteki çocuklar için bir hayali var. Bıdak’ın bir otizm köyü projesi var. Bu projeyi kendi tecrübelerinden yola çıkarak hazırladığını lisana getiren Bıdak, oğlu ve onun üzere otizmli öbür çocuklar için “Otizm Ömür Köyü Projesi”ni hayata geçirmek istiyor. Bunun için takviye bekleyen Bıdak, bu projeyi tüm engelli bireyleri hayata katabilmek için istiyor.
Yetiştirdiği eserlerle çocuklarını okutuyor
Fatma Kol, Giresun’un Darıköy’ünde yaşıyor. Neredeyse küçüklüğünden beridir toprakla uğraş içerisinde olan Kol, yaklaşık 15 yıldır çiftçilikle hemhâl. İlkokuldan daha sonra okumasına mani olunduğunu söyleyen Kol, daha küçük yaşlarda ailesinin ürettiği süt ve yumurtaları okuldaki öğretmenlerine satarak aile bütçesine katkı sağladığını lisana getiriyor. Küçük yaşlarda başlayan çiftçilik ömrü, evlendikten daha sonra da devam ediyor. Kol, üç çocuğa ve bakıma muhtaç iki hastaya karşın yılmıyor.
BAKANLIĞIN EĞİTİMLERİNE KATILDI
Kol, seracılık ve yetiştiricilik alanlarında bakanlığın düzenlediği eğitimlere katılmış, teknik seyahatlere gitmiş. Bakanlıktan aldığı dayanaklar ve eğitimlerle de Kol, çiftçiliğini uygunca pekiştirmiş. Bugün 11,5 dekarlık fındık bahçesi, 240 metrekarelik sera, 140 metrekare alçak tünel örtü altı alanda yetiştiricilik yapıyor Kol. bununla birlikte da kışın; ıspanak, soğan, roka, tere, marul, pazı, lahana, pırasa yetiştirdiğini, yazın ise; domates, fasulye, biber, kabak, patlıcan, maydanoz yetiştirdiğini lisana getiriyor. “Yetiştirdiklerimi pazarda satıp hem konutumun geçimini sağlıyorum birebir vakitte üç çocuğumun üniversite eğitimlerini karşılıyorum” diyor.
Ayrıca aktiflik kapsamında sunulan “Milli Çabanın Bayan Kahramanları” temalı tiyatro gösterisi için “Kara Fatma” rolüne giren oyuncu Ümmiye Koçak, Erdoğan’ı kostümüyle karşıladı. Programa katılanlar kurutulmuş meyve, sebzeli makarna, doğal salça ve reçellerin yer aldığı stantları gezerek, çiftçi bayanların yetiştirdiği eserleri tatma fırsatı buldu.
ANADOLU TOPRAKLARI BİR İKRAM
Rahatsızlığı niçiniyle programa katılamayan Emine Erdoğan da çiftçi bayanlar için bir ileti gönderdi. Gönderdiği iletisinde, Anadolu topraklarının Allah’ın yeryüzüne bir ikramı olduğunu belirten Erdoğan, toprağa bu nazarla bakmanın, onu muhafazanın ve toprağın beşerler üstündeki hakkına riayet etmenin her insanın ortak sorumluluğu olduğunu vurguladı. Erdoğan, “Biz bu hakkı, onu ekerek, zehirli kimyasal hususlar kullanmayarak ve her koşulda doğal biçimleri tercih ederek ödeyebiliriz. En başta su olmak üzere, tüm doğal kaynaklarımızı tavırlı kullanarak, herkese ilham olacak bir örnek ortaya koyabiliriz. Tarım ülkemizin en büyük zenginliğidir. Bu zenginliğe olan şükrümüzü, toprağımızın her bir karışını ekerek gösterelim” bildirisini iletti.
KIRSALDA BAYANIN GÜÇLENDİRİLMESİ
“Toprağa İz Bırakan Kadınlar” ismiyle gerçekleşen programın iştirakçileri içinde Tarım ve Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı’nca hazırlanan ve programla tıpkı ismi taşıyan kitapta öyküsü yer alan bayan çiftçiler de vardı. “Toprağa İz Bırakan Kadınlar” kitabı bakanlığın bugüne kadar kırsalda hanımın güçlendirilmesi, girişimciliğinin desteklenmesi ismine yürütmüş olduğu çalışmalar, vermiş olduğu desteklemeler sonucunda toprağa iz bırakan bayanların kıssasını anlatıyor.
Yeni Şafak Pazar olarak biz de bu bayan çiftçiler içinden Aliye Esra Kaplan, Sevgi Çamurlu, Nurcan Erdoğan Güvenç, Hilmiye Hüren, Lemiye Bıdak ve Fatma Kol ile buluşup öykülerini dinledik.
Aileden tarım sevdalısıyız
Aliye Esra Kaplan
Aliye Esra Kaplan ya da Şanlıurfa’daki namıyla söylersek “Bitkilerle konuşan kadın”. “Doğuştan çiftçiyiz” diyerek başlıyor öyküsünü anlatmaya. Çiftçi bir aileden gelen Kaplan, “Toprağı, bitkiyi, doğayı, hayvanları seven, bedel veren ve bu sevgiyi kendi çocuklarına aşılayan bir ailem var. Başta babam olmak üzere aileden tarım sevdalısıyız” diyor. Hem çiftçilik yapan hem eğitimini veren Kaplan, 2013’ten beri hem de tarım danışmanlığı yapıyor. Kaplan, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca açılan Ziraî Yayım ve Danışmanlık imtihanını kazanınca ziraat mühendisliği mesleğine yeni bir rota çizmiş ve daha sonrasında kendi ofisini açmış. Her şey yolunda gidince Kaplan, etrafındaki bayanlara yardım etme gayesi ile bayanlara yetiştiricilik, hastalık ve ziyanlı idaresi, gübreleme, sulama üzere biroldukca hususta eğitimler vererek üretimde randıman ve kalitenin artırılmasında öncü biri olmuş.
OKUMA YAZMAM YOK BİRİNCİ BELGEM
Çiftçilikte işin sevgisi kadar tekniğinin de hayli kıymetli olduğunu söylüyor Kaplan. “Tarımda olduğu kadar her şeyde işin tekniği, işe olan sevginizle bütünleştiğinizde ortaya şahane sonuçlar çıkarır. Bunun kararı tarım da kaliteli eser ve daha epeyce randıman elde etmenizi sağlarken şuurlu üretici olduğunuz kadar şuurlu tüketici olma farkındalığınızı da oluşturuyor” sözlerini kullanıyor. Kaplan, hem de bayanlara verdiği eğitimlerde bayanların öğrenmeye ve yeniliklere açık, meraklı ve istekli olmalarından dolayı bayanlarla çalışmanın keyifli olduğunu lisana getiriyor. Hatta Kaplan, eğitim verdiği bayanların öğrenme heveslerine hayranlık duyuyor ve eğitim verdiği bayanlardan birinin iştirak evrakı kıssasını şu biçimde anlatıyor: “2018 yılında Şanlıurfa Bozova Çarmelik Tarım Müzesi’nde gerçekleştirdiğim çiftçi toplantısında, Şanlıurfa ve ilçelerinde birinci kere 17 bayan çiftçi toplantısına iştirak sağlamış ve ben o gün hakikaten aile baskısı ve tabuların yıkılabileceğini, yanlışsız bilinen yanlışların yerini doğruların alabileceği gururunu hayatıştım. Günler daha sonra çiftçi ziyaretine gittiğimde 67 yaşındaki bayan üreticimizin toplantı sonunda takdim ettiğimiz iştirak dokümanını çerçeveletip duvarında gördüğümde bayan çiftçimizin ‘Okuma yazmam yok, birinci aldığım eğitim dokümanım. Herkes görsün diye astım’ demesi ömrüm boyunca unutamayacağım bir andı.”
5 kavanoz reçelle yola çıktık
Nurcan Güvenç
Adıyamanlı Nurcan Erdoğan Güvenç de toprak sevdalısı biri. “Bu kooperatif sevdası toprağa olan sevdamızdan geliyor” diyor Güvenç. Özünde onunki de tıpkı binlercesi üzere anadan babadan gelen toprak sevdasından. Bağ ve bahçeyle uğraşan Güvenç’in üretme ve çoğaltma aşkı 2021 yılında köylerine gelen Besni kaymakamının bayanlara kooperatifin ehemmiyetini ve kıymetini anlatması üzerine daha da pekişiyor. sonrasındasındasında kaymakamlık ve valilik yardımıyla bir kooperatif çatısı altında öteki toprak sevdalısı bayanları da işin içine katarak ete kemiğe bürünüyor. “Bu sayede onun bize kazandırmış olduğu öz itimat yardımıyla yola çıktık” tabirlerini kullanıyor Güvenç. 11 bayan ve 5 kavanoz reçelle yola çıkan bayanlar Atmalı Bayan Teşebbüsü Üretim ve İşletme Kooperatifi’ni kuruyorlar ondan sonrasında. Hem üretiyorlar birebir vakitte satıyorlar.
AMACIMIZ 11 BAYANIN 11 BİNE ULAŞMASI
Güvenç, gayelerinin markalaşmak ve hedeflerinin 11 hanımın 11 bin bayan olması olduğunu söylüyor. Güvenç, “Biz kooperatif olarak yalnızca kendi eserimizi değil, bölgenin tüm üreten bayanların eserinin satışını yapmak istiyoruz. Aldığı kıymeti ve kaliteyi direkt üreticiden tüketiciye ulaştırmak ortadaki kârı esnafa vermemek istiyoruz. Direkt çiftçinin emeğini almasını istiyoruz” halinde lisana getiriyor. “Bu yola 5 kavanoz reçel ile başladık” diyen Güvenç, “Dağlarda topladığımız otları satıp kendimize muhasebeci tuttuk ve sonrasındasında fuarlara katılıp kendimizi geliştirmek istedik” diyor. Gece gündüz tarlada ve kooperatifte çalışan bayanlar çiftlikte; nohut, susam, mercimek, biber, patlıcan, domates, incir, besni üzümü, urmu dut pekmezi, üzüm pekmezi, reyhan şerbeti, pestil, biber salçası, domates salçası ve menengiç kahvesi üretiyorlar.
BAĞDA KAYGIMI TASAMI UNUTUYORUM
Himiye Hüren, İstanbul’dan Kırklareli’nin Kızılcıkdere Köyü’ne uzanan bir toprakla buluşma öyküsü onunki. Hüren, gelin gittiği köye evvelden var olan ancak unutulmaya yüz tutan bağcılıkla bir daha buluşturan bir isim. “Eşim çiftçilikle uğraşıyordu. Bağlarımız vardı lakin biz bağlarımızı üretmek ve son model bağcılık yapmak istedik” diyor Hüren. 2011 yılında yeni bir bağ ektiklerini lisana getiren Hüren, kolları sıvayıp 14 genç bayan üreticiye de öncülük etmiş. “Köye kentten gelen yeni arkadaşlarım oldu” diyen Hüren, onlarda benim bağıma özendiler ve merak ettiler. Tarım Vilayet Müdürlüğü’nden dayanak alarak, kursa başladık. Orada bağcılıkla ilgili teorik ve uygulamalı eğitimlere katıldık, örnek bağ alanlarını ziyaret ederek tecrübeli bağcılarla tanıştık. Ayrıyeten Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü’nde üzümün işlenmesiyle oluşan yan mamüllerin imali konusunda eğitimler aldık. daha sonrasında Tarım Orman Bakanlığı’ndan yüzde “Kırklareli Bağcılığı Bayan Eliyle Çağ Atlıyor” projemizle yüzde 75 hibe alarak, 2022 yılında 14 arkadaşımla bir arada köyümüzde yine bağcılığa kavuştuk” diyor. Hüren ve arkadaşları bu işte o kadar uzmanlaşmışlar ki, Bağbozumu Festivali’nde en hoş bağ mükafatını bile kazanmışlar.
OĞLUNU DA YETİŞTİRİYOR
Bağda tek başına çalışmanın biraz güç olduğunu belirten Hüren, o yüzden bayanlarla bir arada el ele vererek kazdıklarını, topladıklarını söz ediyor. “Kadınlarımız olmasa tek başımıza hiç bir şey yapamayız” diyor. Hüren ve takımı, takım biçtiklerini kolaylıkla pazara ulaştırmak için Ziraî Kalkınma Kooperatifine üye olmuşlar. Bağcılıktan elde edilen hardaliye, pekmez, sirke, salamura bağ yaprağı üzere yan eserler ile meskenlerinde ürettikleri tarhana, kuskus ve makarnaları da satışa kolaylıkla sunabiliyorlar. Bağcılığın fazlaca zevkli bir uğraş olduğunu söyleyen Hüren, “Ben kentte doğdum, büyüdüm ancak bağda çalışmayı hayli seviyorum. Kaygımı tasamı unutuyorum. Vaktimin nasıl geçtiğini anlamıyorum. Bir şey yetiştirmek, onun büyüdüğünü görmek, onun bir tadının olduğunu, her insanın ağzında bir lezzet bırakacağını düşünmek beni epeyce keyifli ediyor” diyor.
Ayrıca Hüren, ailede oğlunun da çiftçiliğe meraklı ve istekli olduğunu söylüyor ve oğlunun bu yemyeşil dünyanın mirasçısı olarak yetiştiriyor.
Robotik çiftlik kurmak istiyorum
Sevgi Çamurlu.
Ordu’da çiftçilik yapan Sevgi Çamurlu, Marmara Üniversitesi Kamu İdaresi Bölümü’nden mezun olmuş. 15 yılı aşkın müddet boyunca özel kesimde yüklü olarak finans, muhasebe, satın alma, tertip ve pazarlama departmanlarında çalışan Çamurlu, çiftçi bir aileden geliyor ve çiftçiliğin tüm alanlarında çalışıyor. “Aslen Karadenizli olduğum için küçük yaşlardan itibaren daima tarım ve büyükbaş hayvancılıkla iç içe çalışarak büyüdüm” diyerek anlatıyor öyküsünü. Üniversiteyi de hem okuyarak birebir vakitte çalışarak tamamladığını belirten Çamurlu, KOSGEB’in girişimcilik kursuna katılarak, girişimcilik sertifikası almış. Yapacağı projeye yönelik Tarım Bakanlığı’ndan da hayvansal sürü idaresi eğitimi ve sertifikası aldığını belirten Çamurlu, girişimcilik kursunu tamamladıktan daha sonra Tarım Bakanlığı’nın “Tarımda Genç Bayan Teşebbüsçüler Güçleniyor” proje yarışına katılmış. Bu projesiyle evvel Isparta vilayet birincisi olmuş akabinde 2018’de 4 bin 26 proje içerisinden de projesi Türkiye ikincisi olmuş.
YERLİ VE PAK GÜÇ ÜRETİYOR
Girişimciliğini ispatlayan ve ona ödül getiren birinci projesi hayvansal atıklardan biyogaz üretimiyle ilgili olan “Tezekteki Cevher” projesi olmuş. Çamurlu, bu projesiyle 20 büyükbaş hayvanın yıllık 221 bin kilo gübresinden etraf dostu, yenilenebilir güç kaynağı biyogaz üreterek, yerli ve pak güç üretimine katkı sağlıyor. bu biçimdece Türkiye’de birinci kez bir bayan çiftçi gübreden yenilebilir güç üretip bunu da kendi gereksinimi doğrultusunda kullanıyor. Çamurlu, biyogaz üretimini artırmak hedefiyle ham unsuru hayvan gübresini artırmak için de Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) ile görüşmelerinin devam ettiğini söylüyor. Bu görüşmeleri sonucunda hayvan sayısı arttırılarak robotik çiftlik kurmak istediğini lisana getiriyor.
Otizmli oğluyla toprakla buluştu
Lemiye Bıdak
Lemiye Bıdak, Artvin’in Şavşat ilçesinde doğmuş büyümüş, oradan İstanbul’a, oradan Kastomonu’ya gitmiş. Onun öyküsünün başkahramanı otizmli oğlu Mustafa Yiğit aslında. Çocuklarının toprakla haşır neşir olması ailenin ömrünü şekillendirmiş. Bıdak oğlu ile bir arada, memleketlerine, İbrahimli köyündeki dede meskeninde tarımla toprakla uğraşmaya başlamış. birinci vakit içinderda hayvancılıkla uğraştıklarını söyleyen Bıdak, çabucak sonrasında karabuğday ekmeye başladığını söylüyor. Bıdak, çabucak sonrasındasında ise Kastamonu’nun coğrafik işaretli eseri genetiği değiştirilmemiş buğday çeşidi olarak bilinen siyezi üretmeye başlamış. Şu anda yaklaşık 20 tane keçisi olduğunu belirten Bıdak, çiftliğinde hem karabuğday üretiyor birebir vakitte patates, fasulye ve zerzevat üretiyor. Bıdak’ın çiftçilikle hayatını şekillendiren başta oğlu ve öteki çocuklar için bir hayali var. Bıdak’ın bir otizm köyü projesi var. Bu projeyi kendi tecrübelerinden yola çıkarak hazırladığını lisana getiren Bıdak, oğlu ve onun üzere otizmli öbür çocuklar için “Otizm Ömür Köyü Projesi”ni hayata geçirmek istiyor. Bunun için takviye bekleyen Bıdak, bu projeyi tüm engelli bireyleri hayata katabilmek için istiyor.
Yetiştirdiği eserlerle çocuklarını okutuyor
Fatma Kol, Giresun’un Darıköy’ünde yaşıyor. Neredeyse küçüklüğünden beridir toprakla uğraş içerisinde olan Kol, yaklaşık 15 yıldır çiftçilikle hemhâl. İlkokuldan daha sonra okumasına mani olunduğunu söyleyen Kol, daha küçük yaşlarda ailesinin ürettiği süt ve yumurtaları okuldaki öğretmenlerine satarak aile bütçesine katkı sağladığını lisana getiriyor. Küçük yaşlarda başlayan çiftçilik ömrü, evlendikten daha sonra da devam ediyor. Kol, üç çocuğa ve bakıma muhtaç iki hastaya karşın yılmıyor.
BAKANLIĞIN EĞİTİMLERİNE KATILDI
Kol, seracılık ve yetiştiricilik alanlarında bakanlığın düzenlediği eğitimlere katılmış, teknik seyahatlere gitmiş. Bakanlıktan aldığı dayanaklar ve eğitimlerle de Kol, çiftçiliğini uygunca pekiştirmiş. Bugün 11,5 dekarlık fındık bahçesi, 240 metrekarelik sera, 140 metrekare alçak tünel örtü altı alanda yetiştiricilik yapıyor Kol. bununla birlikte da kışın; ıspanak, soğan, roka, tere, marul, pazı, lahana, pırasa yetiştirdiğini, yazın ise; domates, fasulye, biber, kabak, patlıcan, maydanoz yetiştirdiğini lisana getiriyor. “Yetiştirdiklerimi pazarda satıp hem konutumun geçimini sağlıyorum birebir vakitte üç çocuğumun üniversite eğitimlerini karşılıyorum” diyor.