Milyonlarca yıl evvel bir köpekbalığının okyanus tabanına düşen dişi, bugün muhtaçlık duyduğumuz pak güç kaynağının karşılığı olabilir mi? Binlerce yıl ortasında deniz suyundaki minerallerle dönüşen bu diş, günümüzde dünyamızın gereksinim duyduğu kıymetli metalleri üzerinde barındırıyor. Kobalt, bakır, demir, nikel ve manganez başta olmak üzere eser ölçüde lityum ve yitriyum üzere az metal elementleriyle kaplanmış patates büyüklüğünde fosil kesimleri yüzlerce metre derinlikte, okyanusun tabanında kilometrekarelerce alana yayılmış biçimde duruyor.
New York Times gazetesinde geçen hafta yayımlanan bir haber, bu bedelli “maden küpleri” için gözlerden uzak okyanusların tabanında yürütülen paylaşım gayretini gözler önüne serdi.
BEREKETLİ NODÜL YATAKLARI
Dev maden şirketleri, Pasifik bölgesindeki memleketler arası sularda “kayalaşmış pil” diye tanımladıkları milyarlarca ton olarak hesaplanan “Nodülleri” çıkarmak için kendilerine verilecek yeşil ışığı bekliyor. Bu nodüllerin bulunduğu değerli bölgelerden biri Clarion-Clipperton bölgesi. Milletlerarası Denizyatağı Kurumu yetkisi altındaki bu bölge şimdiden birtakım devletler tarafınca parsellenmiş durumda. Pasifik Okyanusu tabanında kilometrelerce kare genişlikte bir alana yayılmış bu bölgede yürütülecek madencilik faaliyetinin, global güç gayretinde istikrarları değiştirebileceği hesaplanıyor.
Artan fosil yakıt kullanmasının iklim krizini derinleştirmesi karşısında bu nodüllerin oyun değiştiren bir rol oynayabileceği bedellendiriliyor. Orta Amerika’nın Pasifik kıyısı açıklarında bulunan Clarion-Clipperton haricinde Hint Okyanusunda ve Japonya açıklarında da bereketli nodül yatakları bulunuyor.
MİLYONLARCA CANLININ EVİ
Bu bereketli güç kaynaklarını elde etmenin önünde “ufak” bir mani bulunuyor. Milyonlarca yıldır bu nodülleri kendi konutlarına dönüştüren deniz yatağı canlıları. Birbirinden bedelli metalleri ve ender elementleri taşıyan bu maden kaynağını çıkarmak için tahminen de milyonlarca canlıyı barındıran bir ekosistemin yok edilmesi gerekiyor. Batılı ülkelerin ve şirketlerin, Afrika, Orta Doğu ve Güney Amerika’da altın ve öbür kıymetli varlıklar için yaptıkları da hafızamızda. Umalım ki bu sefer farklı olsun lakin kanlı tarih karşıtını söylüyor.
Uçak değil tren kullan PSG!
Rusya vanaları kapattı ve Avrupa ülkeleri her alanda güç tasarrufu önlemlerini hayata geçirmek için birbirleriyle yarışa başladı. Mahpus cezasından ekonomik yaptırımlara kadar biroldukca önleyici önleme yönelik tartışmalar havada uçuşuyor. elbette kışın elektriksiz ve doğal gazsız kalınabileceğine yönelik huzursuz edici beklenti toplumsal psikolojiyi de etkiliyor. Beşerler yalnızca kendilerinin değil bu yükü toplumun tüm bölümlerinin başta da zenginlerin paylaşmasını istiyor. İşte bu beklentinin son kurbanı dünyaca ünlü Fransız futbol kulübü Paris Saint Germain oldu. Paris’e yalnızca 380 km uzaklıktaki Nantes kentine deplasman maçı için uçakla seyahat eden kulüp, Fransız Devlet Demiryolları (SNCF) CEO’su Alain Krakovitch’in Twitter’dan yansısıyla karşılaştı.
Attığı tweette, Paris-Nantes ortasının Fransızların ünlü TGV süratli treniyle 2 saatten az sürdüğünü belirten yetkili reaksiyonuna ek olarak kulübe bir teklif de götürdü. Teklifte, kulübün seçeceği bir TGV trenini, gereksinimlerine göre dizayn ederek hizmete sunulabileceği ve bu biçimdece inançlı, süratli, konforlu ve tabiat dostu bir ulaşımın sağlanacağı savunuldu. Geçtiğimiz günlerde PSG’nin dünya yıldızı Messi de özel uçak kullanması niçiniyle etraf aktivistleri tarafınca maksat alınmıştı. Messi’nin özel uçağıyla yaptığı seyahatlerin, bayağı bir Fransızın 150 yılda harcayacağı karbon salınımını yalnızca bir yılda gerçekleştirdiği reaksiyonu gösterilmişti. Bakalım Katar Havayollarının forma sponsoru olduğu PSG, TGV’yi tercih edecek mi?
Snap’te Maori isyanı
Akıllı telefonlar, gelişmiş kameralar ve toplumsal medyanın mamüllerinden biri de imajımızı istediğimiz biçimde değiştirmemize imkan sağlayan “filtreler”. Tanınan toplumsal medya uygulamalarından Snapchat’in başı, bu biçimde bir filtre niçiniyle kedere girdi. Yeni Zelanda’nın yerli halkı Maorilerin alamet-i farikası olan yüz dövmelerinin, Snapchat’te filtre olarak kullanılmaya ve paylaşılmaya başladığını farketmesiyle büyük bir reaksiyon dalgası oluştu. Maori yerlilerini, meşhur savaş danslarından hatırlıyoruz. Yeni Zelanda ulusal grupları her maç öncesi bu dansı yaparak global çapta büyük sempati toplamış durumda. Mevzuya dönecek olursak, yüz dövmeleri Maori halkı için kutsal nitelik taşıdığı ve her dövme sahibinin kimliğinin ayrılmaz modülü olması, reaksiyonun arkasında yatan niye. Amerikalı toplumsal medya platformu haklı reaksiyona kayıtsız kalmadı ve filtrenin kullanmasını engelledi. Sanırım toplumsal medya platformu, Maori savaşçılarının dansı bitmiş oldurmesinden çekindi.
Siyahiysen çiçek sulama
Kendisini hâlâ çekinmeden dünyanın en demokratik ülkesi diye sunan ABD’den gün geçmiyor ki yerleşik ırkçı yapı ve uygulamaya ait bir haber gelmesin. Geçen hafta Associated Press haber ajansı, mayıs ayında gerçekleşen bir ırkçılık olayının anatomisini yayınladı. Alabama eyaletinin Childersburg kentinde gerçekleşen olayda, bir siyahi adamın “aracıyla” sahipleri beyaz olan bir meskenin önünde “şüpheli” hareketlerde bulunduğuna yönelik 911’e ihbarda bulunuluyor. İhbara karşı çabucak harekete geçen kent polisi, belirtilen noktaya vardığında elinde su hortumu çiçekleri sulayan orta yaşlarda siyahi bir adamla karşılaşıyor. elbette polis bu beyaz mahallede çiçekleri sulayan siyahiye çabucak kuşkulu muamelesinde bulunuyor. Alabama maddelerine bakılırsa kabahat işletmesinden şüphenilen şahıslara yöneltilen uygulamayla kimliğini açıklaması isteniyor. Elindeki hortumla şaşkınlığını gizleyemez siyahi adam kendisinin “Rahip Jennings” olduğunu ve çabucak sokağın karşısında oturduğunu ve komşuları yokken, onların bahçesine baktığını, bahsedilen aracın da komşularına ilişkin olduğunu söylüyor. Fakat Amerikan polisi siyahi bir kişinin yaptığı açıklamayı kâfi görmüyor ve aykırı kelepçeyle Rahip Jennings’i gözaltına alıyor. Rahip Jennings hatasız yere gözaltına alınsa da daha evvel yaşanan George Floyd’un öldürülmesi ve misal olayları düşünerek direnmeyi seçmediğini söylüyor. Her ne kadar “yanlış anlaşılma” daha sonradan tatlıya bağlansa da Rahip Jennings canını kurtardığı için şanslı olduğunu düşünüyor olsa gerek. ABD’de siyahiysen, çiçek sularken dahi iki sefer düşünmek lazım!
Geleceğe elektrikli dönüş
Benim üzere çocukluğunu 1980’lerde geçirmiş bir nesildenseniz, o devir hayallerimizi şu iki arabadan birinin süslediğini hatırlarsınız. Bunlardan biri, Kara Şimşek dizisindeki “Kit” isimli Pontiac TransAm model arabaydı. Başkası de Michael J. Fox’un vakit seyahati yapan Marty Mcfly isimli karakteri canlandırdığı “Geleceğe Dönüş” serisinde kullandığı Dolerean DMC 12 model kapıları üste açılır (kanatlı) arabaydı. İşte Marty Mcfly’ın arabası trende uyarak elektriklendi.
Amerika merkezli firma geçtiğimiz günlerde yeni modelin duyurusunu yaptı. Yalnızca dış görünüşüyle dahi pek futuristik bir dizayna sahip olan DeLorean Alpha5 ile marka adeta boyut atlamış. Tam elektrikli olarak 2024’te piyasaya sürülmesi beklenen araba, üretici firma tarafınca sinema üçlemesine bir göndermede bulunarak, vakit seyahati için gereken suratı referans aldı ve yeni modelden yalnızca 88 tane üreteceğini deklare etti. Araç 88 mile (141,6 km) ise yalnızca 4,3 saniyede ulaşabiliyor. Geleceğe elektrikli dönüş de bu biçimdesi bir sürat canavarıyla olsa gerek.
Yılan yolu!
Her yıl bu vakit içinder ABD’de kimileri bir ısırığıyla öldürücü yılanların göçü yaşanıyor. Illinois eyaletindeki bu göç sırasında, yılanların rastgele bir tehlikeyle karşı karşıya kalmaması için 345 numaralı orman yolu 1 Eylül-30 Ekim tarihleri içinde araç trafiğine kapatılıyor. Uygulamayla “Yılan Yolu” ismini alan göç merkezinin üstündeki otoban bahar aylarında da emsal biçimde kapatılıyor. bu biçimdece farklı çeşitlerde ve çeşitlerde binlerce yılan yolun karşısına rahatlıkla geçebiliyor. Deri renginizden dolayı potansiyel hatalı görüldüğünüz bir ülkede derisini her yıl değiştiren bir canlı tipine verilen pahanın taşıdığını ironiyi ise siz bedelli okuyucularımıza bırakıyorum.
New York Times gazetesinde geçen hafta yayımlanan bir haber, bu bedelli “maden küpleri” için gözlerden uzak okyanusların tabanında yürütülen paylaşım gayretini gözler önüne serdi.
BEREKETLİ NODÜL YATAKLARI
Dev maden şirketleri, Pasifik bölgesindeki memleketler arası sularda “kayalaşmış pil” diye tanımladıkları milyarlarca ton olarak hesaplanan “Nodülleri” çıkarmak için kendilerine verilecek yeşil ışığı bekliyor. Bu nodüllerin bulunduğu değerli bölgelerden biri Clarion-Clipperton bölgesi. Milletlerarası Denizyatağı Kurumu yetkisi altındaki bu bölge şimdiden birtakım devletler tarafınca parsellenmiş durumda. Pasifik Okyanusu tabanında kilometrelerce kare genişlikte bir alana yayılmış bu bölgede yürütülecek madencilik faaliyetinin, global güç gayretinde istikrarları değiştirebileceği hesaplanıyor.
Artan fosil yakıt kullanmasının iklim krizini derinleştirmesi karşısında bu nodüllerin oyun değiştiren bir rol oynayabileceği bedellendiriliyor. Orta Amerika’nın Pasifik kıyısı açıklarında bulunan Clarion-Clipperton haricinde Hint Okyanusunda ve Japonya açıklarında da bereketli nodül yatakları bulunuyor.
MİLYONLARCA CANLININ EVİ
Bu bereketli güç kaynaklarını elde etmenin önünde “ufak” bir mani bulunuyor. Milyonlarca yıldır bu nodülleri kendi konutlarına dönüştüren deniz yatağı canlıları. Birbirinden bedelli metalleri ve ender elementleri taşıyan bu maden kaynağını çıkarmak için tahminen de milyonlarca canlıyı barındıran bir ekosistemin yok edilmesi gerekiyor. Batılı ülkelerin ve şirketlerin, Afrika, Orta Doğu ve Güney Amerika’da altın ve öbür kıymetli varlıklar için yaptıkları da hafızamızda. Umalım ki bu sefer farklı olsun lakin kanlı tarih karşıtını söylüyor.
Uçak değil tren kullan PSG!
Rusya vanaları kapattı ve Avrupa ülkeleri her alanda güç tasarrufu önlemlerini hayata geçirmek için birbirleriyle yarışa başladı. Mahpus cezasından ekonomik yaptırımlara kadar biroldukca önleyici önleme yönelik tartışmalar havada uçuşuyor. elbette kışın elektriksiz ve doğal gazsız kalınabileceğine yönelik huzursuz edici beklenti toplumsal psikolojiyi de etkiliyor. Beşerler yalnızca kendilerinin değil bu yükü toplumun tüm bölümlerinin başta da zenginlerin paylaşmasını istiyor. İşte bu beklentinin son kurbanı dünyaca ünlü Fransız futbol kulübü Paris Saint Germain oldu. Paris’e yalnızca 380 km uzaklıktaki Nantes kentine deplasman maçı için uçakla seyahat eden kulüp, Fransız Devlet Demiryolları (SNCF) CEO’su Alain Krakovitch’in Twitter’dan yansısıyla karşılaştı.
Attığı tweette, Paris-Nantes ortasının Fransızların ünlü TGV süratli treniyle 2 saatten az sürdüğünü belirten yetkili reaksiyonuna ek olarak kulübe bir teklif de götürdü. Teklifte, kulübün seçeceği bir TGV trenini, gereksinimlerine göre dizayn ederek hizmete sunulabileceği ve bu biçimdece inançlı, süratli, konforlu ve tabiat dostu bir ulaşımın sağlanacağı savunuldu. Geçtiğimiz günlerde PSG’nin dünya yıldızı Messi de özel uçak kullanması niçiniyle etraf aktivistleri tarafınca maksat alınmıştı. Messi’nin özel uçağıyla yaptığı seyahatlerin, bayağı bir Fransızın 150 yılda harcayacağı karbon salınımını yalnızca bir yılda gerçekleştirdiği reaksiyonu gösterilmişti. Bakalım Katar Havayollarının forma sponsoru olduğu PSG, TGV’yi tercih edecek mi?
Snap’te Maori isyanı
Akıllı telefonlar, gelişmiş kameralar ve toplumsal medyanın mamüllerinden biri de imajımızı istediğimiz biçimde değiştirmemize imkan sağlayan “filtreler”. Tanınan toplumsal medya uygulamalarından Snapchat’in başı, bu biçimde bir filtre niçiniyle kedere girdi. Yeni Zelanda’nın yerli halkı Maorilerin alamet-i farikası olan yüz dövmelerinin, Snapchat’te filtre olarak kullanılmaya ve paylaşılmaya başladığını farketmesiyle büyük bir reaksiyon dalgası oluştu. Maori yerlilerini, meşhur savaş danslarından hatırlıyoruz. Yeni Zelanda ulusal grupları her maç öncesi bu dansı yaparak global çapta büyük sempati toplamış durumda. Mevzuya dönecek olursak, yüz dövmeleri Maori halkı için kutsal nitelik taşıdığı ve her dövme sahibinin kimliğinin ayrılmaz modülü olması, reaksiyonun arkasında yatan niye. Amerikalı toplumsal medya platformu haklı reaksiyona kayıtsız kalmadı ve filtrenin kullanmasını engelledi. Sanırım toplumsal medya platformu, Maori savaşçılarının dansı bitmiş oldurmesinden çekindi.
Siyahiysen çiçek sulama
Kendisini hâlâ çekinmeden dünyanın en demokratik ülkesi diye sunan ABD’den gün geçmiyor ki yerleşik ırkçı yapı ve uygulamaya ait bir haber gelmesin. Geçen hafta Associated Press haber ajansı, mayıs ayında gerçekleşen bir ırkçılık olayının anatomisini yayınladı. Alabama eyaletinin Childersburg kentinde gerçekleşen olayda, bir siyahi adamın “aracıyla” sahipleri beyaz olan bir meskenin önünde “şüpheli” hareketlerde bulunduğuna yönelik 911’e ihbarda bulunuluyor. İhbara karşı çabucak harekete geçen kent polisi, belirtilen noktaya vardığında elinde su hortumu çiçekleri sulayan orta yaşlarda siyahi bir adamla karşılaşıyor. elbette polis bu beyaz mahallede çiçekleri sulayan siyahiye çabucak kuşkulu muamelesinde bulunuyor. Alabama maddelerine bakılırsa kabahat işletmesinden şüphenilen şahıslara yöneltilen uygulamayla kimliğini açıklaması isteniyor. Elindeki hortumla şaşkınlığını gizleyemez siyahi adam kendisinin “Rahip Jennings” olduğunu ve çabucak sokağın karşısında oturduğunu ve komşuları yokken, onların bahçesine baktığını, bahsedilen aracın da komşularına ilişkin olduğunu söylüyor. Fakat Amerikan polisi siyahi bir kişinin yaptığı açıklamayı kâfi görmüyor ve aykırı kelepçeyle Rahip Jennings’i gözaltına alıyor. Rahip Jennings hatasız yere gözaltına alınsa da daha evvel yaşanan George Floyd’un öldürülmesi ve misal olayları düşünerek direnmeyi seçmediğini söylüyor. Her ne kadar “yanlış anlaşılma” daha sonradan tatlıya bağlansa da Rahip Jennings canını kurtardığı için şanslı olduğunu düşünüyor olsa gerek. ABD’de siyahiysen, çiçek sularken dahi iki sefer düşünmek lazım!
Geleceğe elektrikli dönüş
Benim üzere çocukluğunu 1980’lerde geçirmiş bir nesildenseniz, o devir hayallerimizi şu iki arabadan birinin süslediğini hatırlarsınız. Bunlardan biri, Kara Şimşek dizisindeki “Kit” isimli Pontiac TransAm model arabaydı. Başkası de Michael J. Fox’un vakit seyahati yapan Marty Mcfly isimli karakteri canlandırdığı “Geleceğe Dönüş” serisinde kullandığı Dolerean DMC 12 model kapıları üste açılır (kanatlı) arabaydı. İşte Marty Mcfly’ın arabası trende uyarak elektriklendi.
Amerika merkezli firma geçtiğimiz günlerde yeni modelin duyurusunu yaptı. Yalnızca dış görünüşüyle dahi pek futuristik bir dizayna sahip olan DeLorean Alpha5 ile marka adeta boyut atlamış. Tam elektrikli olarak 2024’te piyasaya sürülmesi beklenen araba, üretici firma tarafınca sinema üçlemesine bir göndermede bulunarak, vakit seyahati için gereken suratı referans aldı ve yeni modelden yalnızca 88 tane üreteceğini deklare etti. Araç 88 mile (141,6 km) ise yalnızca 4,3 saniyede ulaşabiliyor. Geleceğe elektrikli dönüş de bu biçimdesi bir sürat canavarıyla olsa gerek.
Yılan yolu!
Her yıl bu vakit içinder ABD’de kimileri bir ısırığıyla öldürücü yılanların göçü yaşanıyor. Illinois eyaletindeki bu göç sırasında, yılanların rastgele bir tehlikeyle karşı karşıya kalmaması için 345 numaralı orman yolu 1 Eylül-30 Ekim tarihleri içinde araç trafiğine kapatılıyor. Uygulamayla “Yılan Yolu” ismini alan göç merkezinin üstündeki otoban bahar aylarında da emsal biçimde kapatılıyor. bu biçimdece farklı çeşitlerde ve çeşitlerde binlerce yılan yolun karşısına rahatlıkla geçebiliyor. Deri renginizden dolayı potansiyel hatalı görüldüğünüz bir ülkede derisini her yıl değiştiren bir canlı tipine verilen pahanın taşıdığını ironiyi ise siz bedelli okuyucularımıza bırakıyorum.