ZEYNEP TANRIKULU
Türkiye siyasi kanısını ve toplumsal problemlerini şekillendiren kilit isimlerden biri Musa Çağıl’dır. ömrü, yakın bağlantı ortasında olduğu siyasi ve entelektüel ortamları, temsil ettiğine inandığı paha ve icraatları sebebiyle Saatçi Musa olarak tanınan Musa Çağıl’ın portresini M. Mustafa Bilgili’nin kaleminden okuyoruz. Bu eser, İslamcılığın fikir birikimini yansıtan ve neredeyse her alanda karşımıza çıkan isimler, mecmualar, problemler hakkında bir çerçeve ve özgün bir bakış ortaya koymayı amaçlayan “Fikir ve Hareket İncelemeleri” dizisinin bir modülü olarak İLEM Yayınları’ndan çıktı.
Saatçi Musa Entelektüel Bir Portre, Muhammed Mustafa Bilgili, İlem Yayınları, 2021, 112 sayfa
Musa Çağıl, Türkiye’de çabucak herkes tarafınca bilinen Ahmet Emin Yalman Suikastı, Malatya fikri ekolü, Ulusal Nizam Partisi, Ulusal Selamet Partisi ve Refah Partisinin kuruluşu üzere değerli siyasi ve toplumsal değişim süreçlerinde öne çıkmıştır. Hakkında yazılmış yapıtların yetersizliğinden kaynaklanan bir boşluğu doldurmasıyla bu kitap, önemli bir nazaranvi üstleniyor. Kitapta Musa Çağıl’ın hayat serüveninden kesitlerin yanı sıra Türkiye’nin siyasi hayatına tesirlerini de bulmak mümkün.
Türkiye’nin siyasi ve toplumsal olayları içinde muhafazakar ve İslamcı fikir geleneğine mensup isimlerin aklında birinci etapta canlanacak olan Ulusal Türk Talebe Birliği, Demokrat Parti (DP), Anavatan Partisi (ANAP), Ulusal Nizam Partisi (MNP), Ulusal Selamet Partisi (MSP), Refah Partisi (RP), Malatya Kümesi ve Mealciler üzere grup/kurumların; Ahmet Emin Yalman Suikastı, 60 Darbesi, 71 Muhtırası, 80 Darbesi, 28 Şubat vb. olayların ve Menderes, Erbakan, Özal, Necip Fazıl, Said Çekmegil, Ercümend Özkan üzere kişiselyetlerin ardında rol alan isimlerden birisi olan Saatçi Musa Çağıl’ın hayatı bununla birlikte bir periyoda de ışık tutuyor.
MALATYA GÜNLERİ
Kitabın birinci kısmında Saatçi Musa’nın Ankara yılları öncesinde Malatya’da geçirdiği çocukluk ve gençlik senelerına, aile ömrüne dair bilgiler veriliyor. Çağıl, 1927’de Sivas’ın Kangal ilçesine bağlı Akçaşehir köyünde dünyaya gelir. Çocukluğunun kısa bir periyodunu burada geçirdikten daha sonra 4 yaşında ailesi ile birlikte “ikinci memleketim” dediği Malatya’ya göçer.
Sivas’ta kalmış olsaydık hayatım bu kadar değişik, sorunlu, hoş ve deneyimlerle dolu olmazdı herbiçimde. (Öz, 2010, s. 13).
Bu kısımda ayrıyeten İslamcılık görüşü ile nasıl tanıştığı ve Malatya’da kendisinde iz bırakan Arif Nihat Asya ve Vasfi Yetenekli Kocatürk üzere isimler de ele alınıyor. Saatçi Musa’nın gerçekleştirdiği birinci okumalar olan Orkun, Fedai, İlah Dağı, Büyük Doğu, Ehli Sünnet, Sebilürreşad, Halk Öyküleri üzere milliyetçi muhafazakar mecmualardan de etkilendiği vurgulanıyor. Saatçi Musa, fikri gelişmenini etkileyen çocukluğu ve gençliğinin geçtiği periyodu şu biçimde izah eder:
O periyot Allah demek yasaklanmıştı. bu biçimde Cumhurbaşkanlığı genel sekreteri, beraberinde basın yayın genel müdürü olan Kemal Gedeleç bir tamim yayınlar, ‘Allah’tan, dinden bahsetmek; tefrika yapmak, yazı yazmak yasaktır’ deniyordu. (Soyalan, 2008, s. 80)
Saatçi Musa’nın fikri gelişmeninin irdelendiği kısımda, elde ettiği müktesebat ile Malatya’nın gündelik hayat fikirlerinden ve tasavvufi anlayıştan nasıl sıyrıldığı üzerinde duruluyor. Musa Çağıl’ın, Saatçi Musa olmasında tesirli olan fikir mimarları ve tesirleri aktarılıyor.
CEZAEVİNDE KALIR
Kitabın bir öteki kısmında Ahmet Emin Yalman Suikastı inceleniyor. Çağıl, 1952 yılında Malatya’da gerçekleştirilen bu suikastın planlayıcısı olarak yargılanıp uzun yıllar cezaevinde kalır. hayatının dönüm noktalarından birini oluşturan bu suikast teşebbüsü; Çağıl’ın Necip Fazıl Kısakürek, Osman Yüksel Fedai, Cevat Rıfat Atilhan üzere birfazlaca sanat, fikir ve siyaset adamıyla tanışması ve birlikte vakit geçirmesiyle sonuçlanır. Suikastın muhafazakar kısma nasıl yansıdığı, devrin siyasi ve toplumsal yaşantısındaki tesirleri de bu kısımda anlatılıyor. Muhafazakar kısmın diyet ödemek zorunda kaldığı bir sureci doğuran bu suikast, Saatçi Musa’nın cezaevinden tahliye olduktan daha sonra eski faaliyetlerindeki kusurları tekrar etmekten kaçınarak daha temkinli bir formda hayatını sürdürmesine sebep olur.
SAATÇİ DÜKKANI AÇAR
Kitabın dördüncü kısmında ise fikri artık oturmuş, yetişkinliğe ermiş, tabir yerindeyse ayakları yere daha sağlam basan bir Saatçi Musa portresi aktarılıyor. Hapishaniçin çıktığında 33 yaşında olan Çağıl’ın Ankara’da açtığı saatçi dükkanı, yalnız saat tamir edilen bir yer olmaktan fazlaca fikir ve siyasetin tartışıldığı, muhafazakar topluluğun önde gelen isimlerinin gençlerle sohbetler ettiği bir fikir merkezi haline gelir. Sezai Karakoç, Rasim Özdenören, Nuri Pakdil, Fazilet Bayazıt, Cahit Zarifoğlu, Atasoy Müftüoğlu, Yavuz Bülent Bakiler, İhsan Süreyya Sırma, M. Akif İnan, Turgut Özal, Necmettin Erbakan, Süleyman Demirel, Muhsin Yazıcıoğlu, Alparslan Türkeş ve Abdullah Gül üzere fikir ve siyaset adamları; saatçi dükkanının ziyaretçileri içindedır.
“Malatya Ekolü” başlıklı kısımda bu ekolün öncü isimleri, çalışmaları ve Malatya Fikir Kulübünün birtakım sohbet mevzuları ve sohbet yordamına dair bilgiler paylaşılıyor. birlikte okumalar gerçekleştirdiği dostları Said Çekmegil ve Said Ertürk hocalar üzere İslami ilimler konusunda öğrenciler yetiştirip kitaplar yazacak kadar kalemiye sınıfında olmak yerine, Çağıl’ın mizacına daha uygun olan hareket adamlığını tercih etmesine dikkat çekiliyor.
Nihayetinde bu kitap, ümmetin en çok muhtaçlık duyduğu şeyin beraberlik olduğunu vurgulayan ve ömrünü de buna adayan Saatçi Musa’nın gelecek jenerasyona örnek bir portre çizen ülkülerini, gençliğe bıraktığı mirası, sade ve akıcı bir lisanla okuyucuların istifadesine sunuyor.
Türkiye siyasi kanısını ve toplumsal problemlerini şekillendiren kilit isimlerden biri Musa Çağıl’dır. ömrü, yakın bağlantı ortasında olduğu siyasi ve entelektüel ortamları, temsil ettiğine inandığı paha ve icraatları sebebiyle Saatçi Musa olarak tanınan Musa Çağıl’ın portresini M. Mustafa Bilgili’nin kaleminden okuyoruz. Bu eser, İslamcılığın fikir birikimini yansıtan ve neredeyse her alanda karşımıza çıkan isimler, mecmualar, problemler hakkında bir çerçeve ve özgün bir bakış ortaya koymayı amaçlayan “Fikir ve Hareket İncelemeleri” dizisinin bir modülü olarak İLEM Yayınları’ndan çıktı.
Saatçi Musa Entelektüel Bir Portre, Muhammed Mustafa Bilgili, İlem Yayınları, 2021, 112 sayfa
Musa Çağıl, Türkiye’de çabucak herkes tarafınca bilinen Ahmet Emin Yalman Suikastı, Malatya fikri ekolü, Ulusal Nizam Partisi, Ulusal Selamet Partisi ve Refah Partisinin kuruluşu üzere değerli siyasi ve toplumsal değişim süreçlerinde öne çıkmıştır. Hakkında yazılmış yapıtların yetersizliğinden kaynaklanan bir boşluğu doldurmasıyla bu kitap, önemli bir nazaranvi üstleniyor. Kitapta Musa Çağıl’ın hayat serüveninden kesitlerin yanı sıra Türkiye’nin siyasi hayatına tesirlerini de bulmak mümkün.
Türkiye’nin siyasi ve toplumsal olayları içinde muhafazakar ve İslamcı fikir geleneğine mensup isimlerin aklında birinci etapta canlanacak olan Ulusal Türk Talebe Birliği, Demokrat Parti (DP), Anavatan Partisi (ANAP), Ulusal Nizam Partisi (MNP), Ulusal Selamet Partisi (MSP), Refah Partisi (RP), Malatya Kümesi ve Mealciler üzere grup/kurumların; Ahmet Emin Yalman Suikastı, 60 Darbesi, 71 Muhtırası, 80 Darbesi, 28 Şubat vb. olayların ve Menderes, Erbakan, Özal, Necip Fazıl, Said Çekmegil, Ercümend Özkan üzere kişiselyetlerin ardında rol alan isimlerden birisi olan Saatçi Musa Çağıl’ın hayatı bununla birlikte bir periyoda de ışık tutuyor.
MALATYA GÜNLERİ
Kitabın birinci kısmında Saatçi Musa’nın Ankara yılları öncesinde Malatya’da geçirdiği çocukluk ve gençlik senelerına, aile ömrüne dair bilgiler veriliyor. Çağıl, 1927’de Sivas’ın Kangal ilçesine bağlı Akçaşehir köyünde dünyaya gelir. Çocukluğunun kısa bir periyodunu burada geçirdikten daha sonra 4 yaşında ailesi ile birlikte “ikinci memleketim” dediği Malatya’ya göçer.
Sivas’ta kalmış olsaydık hayatım bu kadar değişik, sorunlu, hoş ve deneyimlerle dolu olmazdı herbiçimde. (Öz, 2010, s. 13).
Bu kısımda ayrıyeten İslamcılık görüşü ile nasıl tanıştığı ve Malatya’da kendisinde iz bırakan Arif Nihat Asya ve Vasfi Yetenekli Kocatürk üzere isimler de ele alınıyor. Saatçi Musa’nın gerçekleştirdiği birinci okumalar olan Orkun, Fedai, İlah Dağı, Büyük Doğu, Ehli Sünnet, Sebilürreşad, Halk Öyküleri üzere milliyetçi muhafazakar mecmualardan de etkilendiği vurgulanıyor. Saatçi Musa, fikri gelişmenini etkileyen çocukluğu ve gençliğinin geçtiği periyodu şu biçimde izah eder:
O periyot Allah demek yasaklanmıştı. bu biçimde Cumhurbaşkanlığı genel sekreteri, beraberinde basın yayın genel müdürü olan Kemal Gedeleç bir tamim yayınlar, ‘Allah’tan, dinden bahsetmek; tefrika yapmak, yazı yazmak yasaktır’ deniyordu. (Soyalan, 2008, s. 80)
Saatçi Musa’nın fikri gelişmeninin irdelendiği kısımda, elde ettiği müktesebat ile Malatya’nın gündelik hayat fikirlerinden ve tasavvufi anlayıştan nasıl sıyrıldığı üzerinde duruluyor. Musa Çağıl’ın, Saatçi Musa olmasında tesirli olan fikir mimarları ve tesirleri aktarılıyor.
CEZAEVİNDE KALIR
Kitabın bir öteki kısmında Ahmet Emin Yalman Suikastı inceleniyor. Çağıl, 1952 yılında Malatya’da gerçekleştirilen bu suikastın planlayıcısı olarak yargılanıp uzun yıllar cezaevinde kalır. hayatının dönüm noktalarından birini oluşturan bu suikast teşebbüsü; Çağıl’ın Necip Fazıl Kısakürek, Osman Yüksel Fedai, Cevat Rıfat Atilhan üzere birfazlaca sanat, fikir ve siyaset adamıyla tanışması ve birlikte vakit geçirmesiyle sonuçlanır. Suikastın muhafazakar kısma nasıl yansıdığı, devrin siyasi ve toplumsal yaşantısındaki tesirleri de bu kısımda anlatılıyor. Muhafazakar kısmın diyet ödemek zorunda kaldığı bir sureci doğuran bu suikast, Saatçi Musa’nın cezaevinden tahliye olduktan daha sonra eski faaliyetlerindeki kusurları tekrar etmekten kaçınarak daha temkinli bir formda hayatını sürdürmesine sebep olur.
SAATÇİ DÜKKANI AÇAR
Kitabın dördüncü kısmında ise fikri artık oturmuş, yetişkinliğe ermiş, tabir yerindeyse ayakları yere daha sağlam basan bir Saatçi Musa portresi aktarılıyor. Hapishaniçin çıktığında 33 yaşında olan Çağıl’ın Ankara’da açtığı saatçi dükkanı, yalnız saat tamir edilen bir yer olmaktan fazlaca fikir ve siyasetin tartışıldığı, muhafazakar topluluğun önde gelen isimlerinin gençlerle sohbetler ettiği bir fikir merkezi haline gelir. Sezai Karakoç, Rasim Özdenören, Nuri Pakdil, Fazilet Bayazıt, Cahit Zarifoğlu, Atasoy Müftüoğlu, Yavuz Bülent Bakiler, İhsan Süreyya Sırma, M. Akif İnan, Turgut Özal, Necmettin Erbakan, Süleyman Demirel, Muhsin Yazıcıoğlu, Alparslan Türkeş ve Abdullah Gül üzere fikir ve siyaset adamları; saatçi dükkanının ziyaretçileri içindedır.
“Malatya Ekolü” başlıklı kısımda bu ekolün öncü isimleri, çalışmaları ve Malatya Fikir Kulübünün birtakım sohbet mevzuları ve sohbet yordamına dair bilgiler paylaşılıyor. birlikte okumalar gerçekleştirdiği dostları Said Çekmegil ve Said Ertürk hocalar üzere İslami ilimler konusunda öğrenciler yetiştirip kitaplar yazacak kadar kalemiye sınıfında olmak yerine, Çağıl’ın mizacına daha uygun olan hareket adamlığını tercih etmesine dikkat çekiliyor.
Nihayetinde bu kitap, ümmetin en çok muhtaçlık duyduğu şeyin beraberlik olduğunu vurgulayan ve ömrünü de buna adayan Saatçi Musa’nın gelecek jenerasyona örnek bir portre çizen ülkülerini, gençliğe bıraktığı mirası, sade ve akıcı bir lisanla okuyucuların istifadesine sunuyor.