Sinemanın en temel sorunu “nereye gittiği” ile ilişkili olsa gerek. Çünkü değişen teknolojinin gelişmesi ve izleyici alışkanlığının dönüşmesi sinema yapıtlarının üretimini de yönlendiriyor. Salgın koşullarının tesiriyle dönüşüm hızlanmış üzere görünüyor. Dijital mecralar yeri belirlese de temel olarak genel izleyicinin tercihleri netleşiyor. 2021 datalarına bakıldığında gişede Marvel hegemonyası göze çarpıyor. Çin ise derinden geliyor…
Geçtiğimiz yıl vizyona giren ve en çok izlenen sinemalar içinde fazlaca sayıda Marvel sineması var. Gişe datalarına baktığımızda uçuk sayılarla karşılaşıyoruz. Box Office Mojo bilgilerine göre 2021’de global bazda sinemaların hasılatı (bilet satışları) toplamda 4,5 milyar dolar civarı oldu. Ve bunun büyük bir kısmını Marvel sinemaları elde etti. Geride bıraktığımız yıl vizyona giren ve öne çıkan Marvel sinemalarının başını Örümcek Adam çekiyor.
Serinin yeni sineması “Eve Dönüş Yok” eklemesiyle çabucak hemen birkaç hafta evvel vizyona girdi fekat sözün tam manasıyla gişeyi patlattı. 200 milyon dolar bütçe ile çekilen sinema daha şimdiden 1 milyar 400 milyon dolar hasılata ulaştı.
Hollywood’u ayakta tutan ve ‘stüdyo’ denen büyük firmalardan Disney ve Sony’nin elinde olan Marvel sinematik cihanında 2021’de Kara Dul (379 milyon dolar), Shang-Chi ve 10 Halka Efsanesi (432 milyon dolar), Eternals (400 milyon dolar) ve Venom (500 milyon dolar) gişeyi sırtladı. Yalnızca bu 5 sinemanın gişe hasılatı toplamda 3 milyar doları aşıyor.
2021’de dünya çapında 4,5 milyar dolar gişe hasılatı elde edildiğini düşünürseniz, bütün sinema kesimlerinin üzerinde bir kesimden kelam ettiğimiz anlaşılmış olur (filmlerin karlarının bir kısmı 2022’den devam ediyor, o yüzden temel olarak sinemaların vizyonda kaldığı toplam müddette, yani takribi 6 milyar dolar üzerinden kıymetlendirme yapmak gerekir).
MARVEL NEDİR?
Marvel kozmosunun sinemada neye karşılık geldiği ve bunun bizi niye ilgilendirdiği de önemli. Sıkıntı yalnızca sektörel değil. ‘Marvel evreni’ denen şeyin karşılığı temelinde yeni bir cihan algısı, ilahlar alemi ve zihin dünyasının sonlarının fantastik ögelerle bir daha belirlenmesidir. Haliyle, yalnızca cümbüş eseri olarak ticari yanıyla mülahaza edilmemeli.
Öncelikle Marvel Comics’in ABD merkezli çizgi roman yayımcısı olduğunu belirtmek gerekir. Bunu bilmeyen yoktur aslına bakarsanız. Çizgi roman dünyasında global tesir uyanınca, sinemada teknolojiden daha fazla yararlanma imkanı da doğunca yapımcıların gözü bu fantastik kainata kaydı. 1939’da yayımlanmaya başlanan çizgi romanlar daha sonrası 1944’te Kaptan Amerika ile sinema seyahati başladı.
Şu ana kadar Marvel sinematik cihanında 60 sinema yapıldı. Bunların tamamı, muhteşem güçleri olan fantastik hayat alanlarını irdeledi. Haliyle de tam 74 yıldır Hollywood’un elinde önemli bir gişe gücü olarak duran bu damar, temelinde global izleyicinin zihin dünyasının şekillendirilmesi noktasında en tesirli araç halini aldı.
HAYRET EŞİĞİ DÜŞTÜ, NE OLDU?
Bu şekil sorunlara girdiğimizde komploculuk ya da karalama ile suçlanırız. halbuki buradaki kederimiz yalnızca ve yalnızca tespit. Ki, serinkanlı bilimsel yaklaşım da bunları inkar edemez. Sinemanın büyülü dünyasının fantastik ögelerle donatılmış muhteşem kahraman figürlerinin tesiriyle izleyici zihnini, ruhunu ve hissini nereye evireceğini varsayım etmek sıkıntı değil.
Fantastik cihan vaadi, sinemanın ‘gerçeklik yaratma’ tesiri ile insanın hayret eşiğinin yükselmesine niye olur. Yani fantastik sinemalarla gerçeklik algısı şekillenen insanın hayret edeceği fazlaca az şey kalır. Bu da eşyaya bakışı, yorumu, insanın beşere halini, global problemlere bakışı ve daha da değerlisi bilgi denen şeyin kaynağını değiştirir.
1990’lar ve bilhassa 2010 daha sonrası nesillerin dünyada meydana gelen olayları toplumsal medyadan, görsel bilgi halinde alma imkanı, artık görmediğine inanmayan bir tablo ortaya çıkardı. Dahası, artık gördüğüne de inanmayan ve önemsemeyen bir kuşak kelam konusu. Teknoloji yardımıyla telefonla bile toplumsal medya içeriği üretmek, görseli manipüle etmek, efektlerle eser oluşturmak kolay. Ve insanların buna inanması ve şaşırmaması da… Çünkü fantastik ögelerle yetiştirildi zamane insanı…
İLAH YOK, MESİH ÇOK!
Marvel ile hayal eden insanoğlu evvela tabiat üstü güçlere sahip bireyler yardımıyla tabiat üstü bütün güçleri zihninden sildi. Dünyayı kurtarması için muhteşem kahramanları beklemeye başladı. Ve bu temelinde Mesih idi. Fakat İlah neredeydi? elbette yoktu. İlahlar vardı. Tabi ki ilahlar, Marvel kozmosunun üstün kuvvetli kahramanlarıydı. Haliyle İlah diye bir şey yoktu.
Ya da gerek yoktu.
Mesih aslına bakarsanız ilah idi.
İnsanoğlunun kadim geçmişinde eşyaya bakışı, değerlendirmesi tahminen hiç son periyottaki değişimi/dönüşümü yaşamamıştır. Marvel yalnız değil. Gibisi hayal kahramanlarının cihan kardeşliği ve bu mamüllerin her sanat alanında ve tanınan kültürün her yerinde kendisi göstermesi, yakın gelecekte insanoğlunun her mevzu hakkındaki yaklaşımını belirleyecek.
TAHMİNEN DE BU YÜZDEN…
Tahminen de bu yüzden dünyanın dört bir tarafında insanlığın utancı olacak şeyler yaşanırken kamuoyu sessiz. Tahminen de bu sebepten bütün dünya halkları kurtarıcı bekliyor. Ve tahminen de bu yüzden beklenen muhteşem kahraman (Mesih), sinema yapıtlarında geldikçe insanoğlu rahatlıyor. Dünyanın yaşayabileceği en büyük sıkıntıları Marvel cihanında gördükten daha sonra ‘küçük meseleler’ niye keder edilsin ki? Marvel ve benzeri fantastik kainatların dört bir yandan tanınan kültürü tesiri altına alarak izleyiciyi, okuyucuyu, dinleyiciyi etkilemesinin tahminen de bu biçimde sonuçları vardır…
Geçtiğimiz yıl vizyona giren ve en çok izlenen sinemalar içinde fazlaca sayıda Marvel sineması var. Gişe datalarına baktığımızda uçuk sayılarla karşılaşıyoruz. Box Office Mojo bilgilerine göre 2021’de global bazda sinemaların hasılatı (bilet satışları) toplamda 4,5 milyar dolar civarı oldu. Ve bunun büyük bir kısmını Marvel sinemaları elde etti. Geride bıraktığımız yıl vizyona giren ve öne çıkan Marvel sinemalarının başını Örümcek Adam çekiyor.
Serinin yeni sineması “Eve Dönüş Yok” eklemesiyle çabucak hemen birkaç hafta evvel vizyona girdi fekat sözün tam manasıyla gişeyi patlattı. 200 milyon dolar bütçe ile çekilen sinema daha şimdiden 1 milyar 400 milyon dolar hasılata ulaştı.
Hollywood’u ayakta tutan ve ‘stüdyo’ denen büyük firmalardan Disney ve Sony’nin elinde olan Marvel sinematik cihanında 2021’de Kara Dul (379 milyon dolar), Shang-Chi ve 10 Halka Efsanesi (432 milyon dolar), Eternals (400 milyon dolar) ve Venom (500 milyon dolar) gişeyi sırtladı. Yalnızca bu 5 sinemanın gişe hasılatı toplamda 3 milyar doları aşıyor.
2021’de dünya çapında 4,5 milyar dolar gişe hasılatı elde edildiğini düşünürseniz, bütün sinema kesimlerinin üzerinde bir kesimden kelam ettiğimiz anlaşılmış olur (filmlerin karlarının bir kısmı 2022’den devam ediyor, o yüzden temel olarak sinemaların vizyonda kaldığı toplam müddette, yani takribi 6 milyar dolar üzerinden kıymetlendirme yapmak gerekir).
MARVEL NEDİR?
Marvel kozmosunun sinemada neye karşılık geldiği ve bunun bizi niye ilgilendirdiği de önemli. Sıkıntı yalnızca sektörel değil. ‘Marvel evreni’ denen şeyin karşılığı temelinde yeni bir cihan algısı, ilahlar alemi ve zihin dünyasının sonlarının fantastik ögelerle bir daha belirlenmesidir. Haliyle, yalnızca cümbüş eseri olarak ticari yanıyla mülahaza edilmemeli.
Öncelikle Marvel Comics’in ABD merkezli çizgi roman yayımcısı olduğunu belirtmek gerekir. Bunu bilmeyen yoktur aslına bakarsanız. Çizgi roman dünyasında global tesir uyanınca, sinemada teknolojiden daha fazla yararlanma imkanı da doğunca yapımcıların gözü bu fantastik kainata kaydı. 1939’da yayımlanmaya başlanan çizgi romanlar daha sonrası 1944’te Kaptan Amerika ile sinema seyahati başladı.
Şu ana kadar Marvel sinematik cihanında 60 sinema yapıldı. Bunların tamamı, muhteşem güçleri olan fantastik hayat alanlarını irdeledi. Haliyle de tam 74 yıldır Hollywood’un elinde önemli bir gişe gücü olarak duran bu damar, temelinde global izleyicinin zihin dünyasının şekillendirilmesi noktasında en tesirli araç halini aldı.
HAYRET EŞİĞİ DÜŞTÜ, NE OLDU?
Bu şekil sorunlara girdiğimizde komploculuk ya da karalama ile suçlanırız. halbuki buradaki kederimiz yalnızca ve yalnızca tespit. Ki, serinkanlı bilimsel yaklaşım da bunları inkar edemez. Sinemanın büyülü dünyasının fantastik ögelerle donatılmış muhteşem kahraman figürlerinin tesiriyle izleyici zihnini, ruhunu ve hissini nereye evireceğini varsayım etmek sıkıntı değil.
Fantastik cihan vaadi, sinemanın ‘gerçeklik yaratma’ tesiri ile insanın hayret eşiğinin yükselmesine niye olur. Yani fantastik sinemalarla gerçeklik algısı şekillenen insanın hayret edeceği fazlaca az şey kalır. Bu da eşyaya bakışı, yorumu, insanın beşere halini, global problemlere bakışı ve daha da değerlisi bilgi denen şeyin kaynağını değiştirir.
1990’lar ve bilhassa 2010 daha sonrası nesillerin dünyada meydana gelen olayları toplumsal medyadan, görsel bilgi halinde alma imkanı, artık görmediğine inanmayan bir tablo ortaya çıkardı. Dahası, artık gördüğüne de inanmayan ve önemsemeyen bir kuşak kelam konusu. Teknoloji yardımıyla telefonla bile toplumsal medya içeriği üretmek, görseli manipüle etmek, efektlerle eser oluşturmak kolay. Ve insanların buna inanması ve şaşırmaması da… Çünkü fantastik ögelerle yetiştirildi zamane insanı…
İLAH YOK, MESİH ÇOK!
Marvel ile hayal eden insanoğlu evvela tabiat üstü güçlere sahip bireyler yardımıyla tabiat üstü bütün güçleri zihninden sildi. Dünyayı kurtarması için muhteşem kahramanları beklemeye başladı. Ve bu temelinde Mesih idi. Fakat İlah neredeydi? elbette yoktu. İlahlar vardı. Tabi ki ilahlar, Marvel kozmosunun üstün kuvvetli kahramanlarıydı. Haliyle İlah diye bir şey yoktu.
Ya da gerek yoktu.
Mesih aslına bakarsanız ilah idi.
İnsanoğlunun kadim geçmişinde eşyaya bakışı, değerlendirmesi tahminen hiç son periyottaki değişimi/dönüşümü yaşamamıştır. Marvel yalnız değil. Gibisi hayal kahramanlarının cihan kardeşliği ve bu mamüllerin her sanat alanında ve tanınan kültürün her yerinde kendisi göstermesi, yakın gelecekte insanoğlunun her mevzu hakkındaki yaklaşımını belirleyecek.
TAHMİNEN DE BU YÜZDEN…
Tahminen de bu yüzden dünyanın dört bir tarafında insanlığın utancı olacak şeyler yaşanırken kamuoyu sessiz. Tahminen de bu sebepten bütün dünya halkları kurtarıcı bekliyor. Ve tahminen de bu yüzden beklenen muhteşem kahraman (Mesih), sinema yapıtlarında geldikçe insanoğlu rahatlıyor. Dünyanın yaşayabileceği en büyük sıkıntıları Marvel cihanında gördükten daha sonra ‘küçük meseleler’ niye keder edilsin ki? Marvel ve benzeri fantastik kainatların dört bir yandan tanınan kültürü tesiri altına alarak izleyiciyi, okuyucuyu, dinleyiciyi etkilemesinin tahminen de bu biçimde sonuçları vardır…